Forex, kelime itibariyle döviz türlerinin bir biri arasındaki işlemleri ifade etse de aynı zamanda emtia işlemleri de yapılır. Aslında borsa da kelime anlamıyla, Türk Dil Kurumu’na göre; “Senet, bono, tahvil, hisse senedi vb. taşınır değerlerin alım satımının yapıldığı piyasa” olarak tanımlanıyor.
Borsalarda taşınır, yani menkul değerler işlem görür. Para, emtia ve hisse senetleri menkul değerlerdir. Çek, senet, bono, tahvil gibi kağıtlar da menkul değer olarak sayılırlar. Forex’te bu menkul değerlerin iki türüyle karşılaşıyoruz. Emtia senetleri ve paralar.
Forex Borsasında bu tip işlemler üzerinde işlemler yapılır. Bunları değişik türlerde sınıflandırmamız mümkündür.
Forex Borsasında Parite İşlemleri
Paralar için parite veya döviz çiftleri ifadelerini kullanıyoruz. İki ülkenin para birimleri arasında yapılan işlemlere bu ismi veriyoruz. Örneğin, Avustralya Doları; AUD koduyla işleme açılıyor. Amerikan doları ise USD koduyla işlemlerden geçiyor. Bu iki para birimi arasındaki döviz alım satım işlemleri ise USDAUD koduyla alınıp satılıyor.
USDAUD işlemi yaptığınız zaman, gördüğünüz fiyat, 1 ABD doları almak için kaç AUD vermeniz gerektiğini ifade ediyor. İki parite arasında 1 değerini gördüğünüz zaman, bu iki para biriminin o anda eşit olduğunu anlarsınız.
Örneğin, Google’da “dolar kaç TL” şeklinde bir arama yaparsanız, USDTRY kurunu görürsünüz. Bu yazının yazıldığı sırada bu fiyat 32,23 TL seviyesinde yer alıyor. Bunun için 1 USD almak için vermeniz gereken Türk Lirası, 32,23 lira olacaktır. Aynı şekilde USDAUD paritesi de 1,51 seviyesinde. Yani, 1 dolar almak için 1,51 Avustralya Doları vermeniz gerekecektir.
Eğer Amerikan doları vererek Avustralya doları almak isterseniz, yapmak istediğiniz şey aslında Avustralya Doları almak değil, Avustralya Doları satmak isteyenlerin satacakları AUD’a talip olarak, USD satmanız gerekecektir. Yani daha kısa bir ifadeyle USDAUD paritesinde short pozisyon açmanız gerekecektir.
Forex piyasasında parite işlemleri için çok çeşitli işlemler açmanız mümkündür. Dünyadaki hemen hemen her parayı birbiriyle değiş tokuş edebilirsiniz. Forex Borsa’ya başlarken elinizde Amerikan Doları cinsinden para bulunur. Daha sonra bu parayı istediğiniz para birimiyle değiştirerek işlemlerinize başlarsınız.
Forex’te para birimi alıp satarken amacınız, bir para birimini pahalıyken satmak ve ucuzken almaktır. Aslında tek mantığı budur. Elinizde USD bulunur. Bu USD’yi bir para birimiyle değiştirirsiniz. USD o para birimi karşısında değer kaybettiği zaman geri USD alırsınız ve elinizdeki dolar miktarı artmış olur. Özünde Forex Borsa mantığı bu şekilde işler.
Daha fazla birliği Forex’in Mantığı Nedir yazımızda bulabilirsiniz.
Forex Borsasında Emtia İşlemleri
Emtialar da tıpkı para birimleri gibi alınıp satılabilir. Emtialar çeşitli gruplara ayrılır. Enerji emtiaları, tarım emtiaları, kıymetli metaller gibi. Bunların her biri de kendi içinde ayrılır.
Baktığınız zaman burada da aslında yaptığınız şey, tarım emtialarında, buğday, tahıl, pamuk, mısır, kahve, kakao gibi tarım ürünlerini satın almaktır. Bu ürünleri satın aldığınızda, bu ürünlerin fiyatının artmasını umarsınız.
Bu durumda aradaki fiyat artışından para kazanırsınız. Aslında siz bu ürüne yatırım yaptığınız zaman fiziki olarak bu ürünü almazsınız. Dünyanın hiçbir yerinde sizin aldığınız emtia sizin namınıza ve yerinize depo edilmez. Siz sadece bu ürünlerin değerine bir yatırım yapmış olursunuz.
Emtia borsası aslında tipik bir borsa gibi işler. Dünyanın çeşitli merkezlerindeki emtia borsalarında fiyatlar tek değer görür. Bir bölgede bir ürünün fiyatı açırı değerlenirse arbitrajcılar hemen devreye girerek ucuz olan bölgeden aldıkları ürünü pahalı olan bölgede satarlar. Böylece fiyatları eşitlemiş olurlar. Bu işleme arbitraj kazancı denir.
Forex Borsasını, bildiğimiz tipik Borsa İstanbul’dan ayıran en önemli özellik, Borsa İstanbul’un bir şirketlerin değer gördüğü borsa olmasıdır. Bunun emsalleri, ABD’de teknoloji şirketlerinin değerlendirildiği NASDAQ, diğer şirketlerin değerlendirildiği New York Borsası veya Almanya Borsası DAX gibidir. Ancak Borsaİstanbul bünyesinde bulunan Viop’ta vadeli olarak bazı emtialar bulabilirsiniz.
Fakat Forex emtia borsasına daha çok benzeyen bir borsa Türkiye’de bulunan İzmir Pamuk Borsası olabilir. İzmir Pamuk Borsası’nda pamuk ürünleri alınıp satılır. Fakat bu borsa oldukça yereldir. Forex, bunun global bir halidir.
Forex Borsa’da Nasıl işlem Yapılır?
Forex işlemlerini yapmanız için öncelikle bir aracı kurumdan hesap açmanız gerekecektir. Bunun ardından bir deneme hesabı oluşturarak öncelikle Forex’i test edersiniz. Ardından işlemlere başlayabilirsiniz. Sayfada bulunan formu doldurarak bir Forex deneme hesabı açmanız mümkün. Bu şekilde Forex’teki borsa mantığını kendiniz deneyimleyebilirsiniz.
Bu deneme süresi minimum 6 günle sınırlıdır. Ancak siz kendinizden emin olana kadar kullanabilirsiniz.
Forex’i Klasik Borsa’dan Ayıran Yönler
Forex’i klasik bir borsada ayıran tipik özellikleri vardır. Aşağıda bu özelliklerden bazılarını okuyabilirsiniz.
- Borsalarda şirketler değerlenir. Şirketler, belli ürünleri hammadde olarak alır, işler ve satar. Bu satışların ardından para kazanarak kar elde ederler. Siz bu şirketlerin hisse senetlerini aldığınız zaman o şirketlere ortak olursunuz. Satışlarından kazandıkları paraya da hisse ölçüsünde ortak olmuş sayılırsınız. Temettü kararlarında kar payı ödemesi alırsınız. Forex’te ise siz o şirketlerin aldıkları hammaddelere sahip olursunuz. Örneğin, bir un fabrikasının hisse senedini alırsanız, satılacak una ortak olursunuz. Ancak bir buğday emtiası alırsanız, un fabrikasına hammadde satarsınız. Buğday fiyatı artarsa, siz un fabrikasına daha pahalı mal satmış sayılırsınız. Un fabrikasının ise kısa vadede ya karı düşer, ya da un fiyatlarına zam yapmak durumunda kalır.
- Borsalar uzun vadeli yatırımlardır. Şirketler kar amacı güden kuruluşlar olduğu için uzun vadede kazanmak zorundadır. Şirketlerin karlılıkları arttıkça mali bilançoları kuvvetlenir. Bu da hisse senetlerinin fiyatlarına yansır. Hisse senetlerinin fiyatları arttıkça siz de bu şirketlerin karlarından para kazanmış olursunuz. Forex ise çok daha kısa vadeli bir yatırım aracıdır. Çünkü kısa vadede iki para birimi arasında büyük fiyat hareketleri görülebilir. Bir emtiada dönemsel olarak karşılaşılan bir tedarik problemi emtia fiyatının hızlı bir şekilde artmasına sebep olabilir. Ancak uzun vadede para birimleri arasında, para birimine sahip olan ülkelerden biri ağır bir ekonomik krize girmediği sürece değerlenmez. Hatta böyle bir durumda o ülkenin para birimi her ülkenin para birimine karşı değer kaybeder. İstikrarlı iki ülkenin para birimleri arasındaki fark uzun yıllar belli bir bant aralığında hareket edebilir.
- Borsada şirketler iflas edebilir. Böyle bir durumda paranızın tamamını kaybedebilirsiniz. Ancak bir emtianın iflas etmesi beklenmez. Bir ülkenin de iflas etmesi çok mümkün değildir. Ancak yine de istikrarsız bir ülke para birimiyle büyük kayıplar yaşamanız mümkündür. Örneğin, elinizde tuttuğunuz para birimine sahip olan ülke devalüasyon ilan ederse bu durumda büyük kayıplar yaşarsınız.
- Borsada kaldıraçlı işlemler yapamazsınız. Kaldıraç sistemi, paranızın belli bir katına kadar işlemler yapmanızı mümkün hale getirir. Forex piyasalarında kaldıraçlı işlem yapmanız mümkündür. Türkiye’de yasal olan kaldıraç oranı 10x’tir. Yani paranızın yüzde 1000’iyle işlem yapabilmektesiniz.
- Borsada şirket haberleri önemlidir. Şirketlerin iş anlaşmaları gibi haber takipleriyle yatırımlarınıza yön verebilirsiniz. Ayrıca bilançoları takip ederek şirketlerin karlılıkları, fiyat/kazanç oranları, piyasa değerlerinin defter değerlerine oranları gibi metrikleri izlersiniz. Forex’te ise para birimleri özelinde ülkelerin önemli verilerini izler, merkez bankalarının kararlarını takip edersiniz. Emtialar içinse o emtialarla ilgili olumlu ve olumsuz haber akışlarına dikkat edersiniz. Örneğin, Afrika kıtasında yaşanan bir iklim krizi sebebiyle Kakao fiyatlarının aşırı yükselmesine çok yakında tanık olduk. Kakao fiyatları neden yükseliyor yazısından bunu okuyabilirsiniz.
- Borsalar yereldir. Belli bir merkezden idare edilir. Belli bir ülkenin regülasyonuna tabidir. Bu sebeple borsada yaptığınız her işlemi o merkezin kurallarına bağlı olarak idare edersiniz. Forex ise globaldir. Dünyanın pek çok yerindeki pek çok yerel borsaların diğerleriyle dijital ortamda bağlanarak kurulmuştur. Forex’te yaptığınız işlemler için, Forex işlemi yaptığınız kuruluşun regüle edildiği ülkenin kurallarına bağlı kalırsınız, örneğin Türkiye’de İntegral Yatırım üzerinden işlemlerinizi yapıyorsanız SPK’nın regülasyonuna tabisiniz. Ancak işlemlerinizi global olarak yürütürsünüz.
