Carry trade dünyada sıklıkla kullanılan bir para ticaretidir. Forex piyasalarından ziyade, iki ülke arasındaki bankalarla ilişkiler kurularak bireysel veya kurumsal olarak gerçekleştirilir. Carry trade tanımı, taşıma ticareti veya taşıma işlemi olarak Türkçeye çevrilebilir.
Bu işlem de bir çeşit Foreign Exchange, yani Forex işlemidir. Fakat, yapılan işlem için düşük faizli bir ülkeden borçlanmak ve Forex piyasasında yüksek faizli bir ülkenin para birimine yatırım yapmak gerekir. Dolayısıyla carry trade tanımını, Forex piyasalarında carry trade yapmak ve bankalar arasında carry trade yapmak olarak iki gruba ayırmak mümkündür.
Öncelikle carry trade nedir ve nasıl yapılır konularına değinip, ardından Forex piyasalarında ve bankalar arası borçlanma ve mevduat faizi uygulayarak carry trade yöntemlerinden bahsedelim.
Carry Trade Nasıl Yapılır?
Carry trade, düşük faizli bir ülkeden borç para alınarak, yüksek faizli bir ülkede mevduat faizi veya tahvil gibi sabit faizli ürünlere yatırım yapılarak gerçekleştirilir. Bu durum teorik olarak basitçe açıklanabilir. Taşıma ticareti olarak Türkçeye çevirebileceğimiz carry trade işleminde, örneğin aylık yüzde 1 faiz uygulayan bir ülkeden kişisel ya da kurumsal olarak alacağımız borcu, aylık yüzde 10 mevduat faizi ödeyen bir ülkede veya sabit getirisi yüzde 10 olan bir ürününe yatırmamız sonucu aradaki farktan elde ettiğimiz gelire denir. Bu durumda, borç aldığımız ülkeden yüzde 1 ile borçlanırız.
Bir örnekle bunu açıklayalım:
Borç aldığımız ülkenin para birimine X diyelim (XPB). Yatırım yapacağımız ülkenin para birimine de Y diyelim (YPB). 1 XPB’nin piyasa değeri ise 10 YPB olsun. Borç aldığımız para miktarını ise 10.000 XPB olarak belirleyelim. Aynı zamanda aldığımız borcun vadesi ise 1 ay olsun. Bu durumda 1 ay ve tek sefer olmak üzere yüzde 1 faiz ödeyeceğimiz varsayımıyla hareket edelim.
Bu durumda, borcumuzu bir ay sonunda 10.100 XPB olarak geri ödeyeceğiz.
10.000 XPB’yi alıp, 100.000 YPB olarak, Y ülkesinin bir banka hesabına yatırırız veya sabit getirili başka bir ürününü satın alırız. 1 ay sonra teorik olarak 110.000 YPB kazanmış oluruz. 110.000 YPB para birimini (kurların aynı kaldığı varsayımından hareketle) tekrar XPB’ye çeviririz. Bu durumda 11.000 XPB para birimi elde etmiş oluruz. Borcumuz olan 10.100 XPB’yi bankaya ödediğimiz durumda ise 1 aylık bu carry trade işleminden 900 XPB kazanç elde etmiş oluruz.
Carry trade yaparak elde ettiğimiz gelirde pek çok faktörü göz ardı ettik. Sadece faiz oranlarına odaklandık.
Forex’te Carry Trade Yapılır mı?
Forex’te de carry trade yapmak mümkündür. Ancak burada trader, yani işlemi yapan kişinin muhatabı bankalar değil, broker veya broker şirketi olacaktır.
Bu durumda ise gecelik taşıma oranları, yani SWAP oranlarını da hesaplamak gerekecektir. SWAP oranları, aracı kurumlara göre değişebilir. Bu sebeple Forex platformlarında yapacağınız carry trade işlemleri için, SWAP oranlarını öğrenmeden net bir sonuca varmak mümkün değildir.
Ancak aynı örnek üzerinden hareket ederek bu işlemi Forex üzerinde yaptığımız varsayımıyla hareket ederek, hesabımızı tekrar gözden geçirelim. Aracı kurumun bu işlem için gecelik taşıma oranı, yine aylık olarak yüzde 2 olsun.
Forex Platformunda Carry Trade Nasıl Yapılır?
10.000 XPB borçlandık. Bu parayı Forex platformunda 100.000 YPB ile takas ettik. Bu işlemi açarak 1 ay bekledik.
Bu durumda borç aldığımız bankaya ödeyeceğimiz miktar aylık olarak, önceki örnekteki gibi 100 XPB olacak. Aracı kurumumuz ise bu taşıma işleminden yüzde 2 SWAP alacak. Bu durumda bu işlemi forex platformunda yaptığımız için 200 XPB maliyetimiz de orada olacak.
1 ay sonunda, elde ettiğimiz 110.000 YPB para birimini tekrar XPB’ye çevirerek elde edeceğimiz kazanç 11.000 XPB olacak. 100 XPB bankaya, 200 XPB ise aracı kuruma ödenecek. Bu durumda net karımız, yine kur farkının oluşmadığı teorisinden hareketle 700 XPB olacaktır.
Forex platforumda yapacağımız carry trade işleminde yine pek çok faktörü göz ardı ettik. Ancak, SWAP oranları kurumdan kuruma değişebilir. Bazı Forex aracı kurumları, bazı işlemlerden SWAP ve komisyon ödemesi almazken, bazı kurumlar bu ödemeleri talep edebiliyor. Bu sebeple işlem yapacağınız işlemlerde SWAP oranlarını dikkate almanız önemlidir.
Carry Trade Riskleri Nelerdir?
Her türlü işlemi yaparken bazı riskleri göze almak gerekir. Carry trade işlemlerinde ise karşılaşabileceğiniz en büyük risk, meydana gelebilecek kur oynaklığından kaynaklanmaktadır. Ancak kur riskinin yanında faizlerin değişmesi riski ve piyasa volatilitesi de bulunur. Bu durumda karşılaşabileceğimiz riskleri gözden geçirerek carry trade yapıp yapmamaya karar verebiliriz.
Carry Trade İşleminde Kur Riski
Carry trade işleminde karşılaşabileceğimiz en yüksek risk her zaman için kur riskidir. Çünkü yüksek faizli bir ekonomide eğer faizler enflasyonun altında bulunuyorsa, bu durumda kurun yukarı yönlü olarak hareket etmesi beklenebilir. Bu durumda ise carry trade işleminden başta bahsettiğimiz teorik gelirimiz reel olarak düşüş gösterecektir. Örneğin, 1 ay sonunda 1 XPB’nin karşılığı 10 YPB değil, 10,5 YPB olursa, bu durumda faizin yarısı kadar artan kur sonucunda kazancımız da yarı yarıya düşecektir. Eğer kur 11 YPB değerine ulaşırsa, borç aldığımız ülekeye ödeyeceğimiz 100 XPB faiz oranı kadar zarar etmiş oluruz.
Bu sebeple carry trade işlemlerinde uzun vadeli işlemler her zaman büyük risk taşırken, daha kısa vadeli bir piyasa olan Forex piyasasında, olası kur dalgalanmalarına karşın daima tetikte olabilmek için SWAP ödeme maliyetiyle Forex piyasaları da tercih edilebilmektedir. Ancak bu işlemde Forex veya bankalararası bir sistemin kullanılma tercihi, yatırımcının bireysel kararları ve risk algısı ile piyasa öngörüleriyle doğrudan bir paralellik taşıyacaktır.
Dolayısıyla bu iki yöntemden birini kullanmak, tamamen yatırımcının kişisel tercihi ve beklentileriyle alakalı bir tercih olacaktır. Burada iki yöntemin de belli avantaj ve dezavantajları bulunmaktadır.
Faiz Oranları Değişiklikleri
Carry Trade işlemlerinde, aylık mevduat faizi veya bir ay boyunca beklenilmesi mecburi olacak başka bir finansal enstrümana yatırım yapmak sizi kur riskiyle karşı karşıya bırakabilir dedik. Bunun yanı sıra, aynı işlemi yaparak, ay içinde değişebilecek faiz oranlarından da etkilenmek mümkündür. Ayrıca aylık değil, günlük mevduat hesaplarında da değişken faiz oranlarından etkilenmeniz söz konusu olacaktır.
Burada da yine aynı şekilde, yüksek faiz almayı beklediğiniz YPB cinsinden mevduatınıza paranızı ilk taşıdığınız esnada ödenen yüzde 10’luk faiz oranı indirilirse, yapılacak faiz indirimi nispetinde bir kazanç kaybından veya zarardan bahsetmek mümkün olacaktır.
Aynı zamanda, hem kur oranlarının değişmesi hem de faiz oranlarının değişmesi de söz konusudur.
Beklentilerin Dışında Olağan Dışı Gündemler
Piyasa volatilitesini etkileyen çok geniş yelpazede ihtimaller bulunmaktadır. Yine, yukarıda sayılan kur oynaklığı veya faiz oranlarının değişmesi de piyasa volatilitesini etkilemekle beraber, bunların dışında, salgın hastalıklar, doğal afetler veya olağan dışı bir gündem de piyasada dalgalanmalara sebep olabilir.
Piyasa volatilitesi eğer olağan dışı bir gündem ile hareketlenince, yatırımcıların refleksleri genel olarak hızlıca güvenli para birimlerine geçmek şeklinde yaşanır. Carry trade işlemlerinin doğası gereği, güvenli bir para biriminde borçlanarak, riskli bir para biriminde yatırım yapmayı gerektirir. Çünkü riskli para biriminde faiz oranlarının daha yüksek olması olağan bir durumdur.
Bu durumda, güvenli para biriminde yaşanacak olağan üstü talep, bu para biriminin değerinin artmasına sebep olacaktır. Carry trade işleminizde bu durum, sizin yüksek faiz beklentisiyle aldığınız pozisyonda, yukarıdaki başlıkta ifade ettiğimiz kur riskinin kaçınılmaz olacağı anlamına gelir. Ancak yukarıda açıkladığımız kur riski olağan bir akış içinde karşılacağınız risk faktörünü içermekteydi. Yani öngörülebilir bir riskti. Ancak carry trade işlemlerinde görünmez risklerin de her zaman akılda bulundurulması mantıklı olacaktır.
Aşağıdaki yazıdan Volatilite hakkında daha detaylı bilgi edinebilirsiniz.
Bunun dışında, pozisyon alınan para birimi, sabit kur rejimi ile yönetilen bir ülkeye aitse devalüasyon ihtimali de göz ardı edilmemelidir. Ya da piyasaları devalüe edecek aşırı oynaklıkların yaşanması da ihtimal dahilinde olacaktır.
Devalüasyonun ne olduğunu merak ediyorsanız aşağıdaki yazıyı da okuyabilirsiniz.
Carry Trade’in Olası Avantajları
Carry trade, sürpriz riskleri sürpriz avantalarından yüksek bir işlem türüdür. Avantajlardan bahsetmeden önce bu konuyu bir kenara not etmek elzemdir. Ancak carry trade işlemlerinde bir takım sürpriz kazançlar elde etmek de mümkündür.
Yine riskleri tersten okuyarak bu avantajlardan da söz edebiliriz. Bunu ilk olarak kurlardaki oynaklıkla irdeleyelim. XPB olarak borçlandığınız ülkenin para birimi, siz borçlandıktan sonra değer kaybedebilir veya yüksek faiz oranıyla yatırım yaptığınız YBP değerini bu süre içinde artırabilir. 1 XPB, siz satın aldığında 10 YPB’ye denk gelmekteydi. Siz pozisyonunuzu kapatmadan önce kurdaki değişiklikle 1 XPB karşılığı 9 YPB’ye düşerse, bu durumda elde edeceğiniz potansiyel kazanç da iki katına çıkacaktır.
Aynı şekilde borçlandığınız ülke veya yatırım yaptığınız ülke faiz oranlarını lehinize gelişecek bir şekilde değiştirirse bu durumda da bazı avantajlar elde edebilirsiniz.
Küresel riskler olarak bahsettiğimiz ve yatırımcıların güvenli bir para birimi aradığı okumayı da değiştirerek, sadece X ülkesinin zararına gelişecek bir doğal afet senaryosunu düşünecek olursak, bu durumda da yine yapacağınız carry trade işlemi, öngörülerinizden yüksek kazanç elde etmenizle sonuçlanacak bir senaryo doğuracaktır.
Forex piyasalarında işlem yapmak, belli başlı riskleri beraberinde getirse bile bu risklerden korunmak mümkündür. Sayfada bulunan formu doldurarak, tamamen ücretsiz bir şekilde Forex deneme hesabı açabilirisniz. Bu durumda piyasaları gözlemleme ve kendinizi test etme şansı bulabilirsiniz. Örneğin, 100.000 dolar sanal parayla, faiz oranı ABD’den daha yüksek olan bir başka ülkenin para birimi arasında carry trade yapsanız sonucun ne olacağını, yukarıdaki risklere girmeden test etme şansı bulabilirsiniz. Bu durumda carry trade stratejisinin sizin için uygun bir strateji olup olmadığını kendi kendinize deneyerek görebilirsiniz.
