Forex en basit anlatımla, Foreign ve Exchange kelimelerinin kısaltmasıdır. Bu ifade, döviz ticareti anlamına gelir. Forex piyasalarında ayrıca emtialar ve endeksler de işlem görmektedir.
Forex, bir ülkenin para birimiyle başka bir ülkenin para birimi arasındaki değişim oranından yararlanarak, döviz ticareti yapılan uluslararası piyasaların tamamıdır. Forex piyasası kaldıraçlı işlem yapma imkânını yatırımcılarına sunan dünyanın en büyük pazarlarından birisidir.
Foreign Exchange kelimelerinin kısaltılmışı olan Forex, Türkçe tanımıyla foreks ya da daha kısaca FX; kelime anlamı olarak döviz takası demektir. Finansal anlamda ise Forex piyasası, “Bir ülkenin para birimi ile başka bir ülkenin para biriminin değiş tokuş edildiği piyasa anlamına gelmektedir. Yani, bir dövizin başka bir döviz ile değerlendiği ve döviz ticaretinin yapıldığı uluslararası piyasaların tamamını ifade etmek için Forex tanımını kullanabilirsiniz.
Forex Piyasasının Büyüklüğü
Dünyanın en büyük piyasası olan Forex piyasasının günlük işlem hacmi, üç yılda bir yayınlanan BIS (Bank for International Settlement) raporuna göre günlük olarak yaklaşık 5,3 trilyon dolardır. Bu işlemlerin 1,5 trilyon doları bireysel yatırımcılar tarafından gerçekleştirilir.
Yatırımcılar bu işlemleri yaparken işlem yaptıkları dövizlerin ülkelerinin birbirlerine göre performanslarını değerlendirirler. Dünyanın en büyük borsası olan NYMEX’in günlük işlem hacminin yaklaşık olarak 22,5 milyar dolar olduğunu göz önüne alırsanız Forex piyasasının büyüklüğü konusundadaha net bir fikriniz olabilir.
Forex’te Sadece Döviz İşlemleri mi Yapılır?
Kelime anlamı olarak forex döviz takası anlamına gelse de bu piyasada döviz yani farklı ülkelerin para birimlerinin yanında altın, gümüş, petrol, kahve, buğday gibi yüzlerce üründe işlem yapılmaktadır.
Forex piyasasında sadece döviz ticareti yapılmaz. Bu piyasada emtiaların yanında CFD olarak tanımlanan vadeli kontratların ticaretine ve endekslere de yatırım yapabilirsiniz.
Forex’te İşlem Nasıl Yapılır?
Forex piyasasında işlem yapmak için, istediğiniz bir aracı kurumdan hesap açabilir ve ardından yatırdığınız teminatla internetin olduğu her yerde, bilgisayar, tablet ya da cep telefonunuzdan işlem yapabilirsiniz.
Küresel piyasalarda, emtia fiyatlarında ve paritelerde yaşanan hareketlilik hem riski hem de getirisi yüksek olan bu piyasanın cazibesini de git gide artırmaktadır.
Forex’in Diğer Piyasalardan Farkı Nedir?
Forex piyasasının mantığı ve borsa gibi piyasalardan en büyük farkı, çift yönlü işlem yapılabilmesidir. Örneğin; borsada yatırımcının kâr elde edebilmesi için önce o üründe alım işlemi yapması gerekir. Forex’te ise, teminatınızla istediğiniz üründe hem alım hem de satım işlemi yapabilirsiniz.
Forex’in Çalışma Saatleri
Forex piyasası diğer piyasalarda olduğu gibi tek bir merkeze bağlı değildir, yani tezgâh üstü bir piyasadır. Pazar gecesi 00:00’da açılır ve Cuma gecesi 00:00’da kapanır, hafta içi 5/24 açıktır.
Forex işlem saatleri itibariyle, 5 gün 24 saat açık. Sebebi ise Forex piyasası için tek bir işlem merkezi yoktur ve bu özelliği ile tezgah üstü bir piyasadır (OTC). Dünyanın her yerinden yapılan işlemler Londra, New York Tokyo gibi finans merkezlerinde karşılık bulabilir. Merkez bankaları, ticari bankalar, kurumsal yatırımcılar, hedge fonlar, sigorta şirketleri, uluslararası kurumlar ve bireysel yatırımcıların işlemleri Forex piyasasını dünyanın en likit piyasası yapmaktadır.
Yüksek işlem hacmi ve likidite özelliği nedeniyle Forex piyasasında komisyon ödemeden düşük maliyetlerle işlem yaparsınız. 90’lı yılların başından beri elektronik iletişim ağlarıyla ve yoğun teknolojik altyapıyla bütün yatırımcılar günün her saatinde hesaplarına online olarak erişip portföylerini diledikleri gibi yönetebilirler.
Forex’te Kaldıraç Oranları
Para birimleri arasındaki yoğun değişkenlik döviz piyasalarını yatırımcılar için karlı alanlara dönüştürmüştür. Kaldıraç faktörü ve çift yönlü işlem yapılabilmesi özelliği ile Forex piyasası hem bireysel hem de kurumsal yatırımcılara önemli avantajlar sunmaktadır.
Forex’i döviz bozma işleminden ileriye götüren “kaldıraç oranı“dır. Kaldıraç oranı, piyasada işlem yapan yatırımcıya teminatının belli bir oran kadar fazlasıyla işlem yapma avantajı sağlar. Bu oran her ülkede farklıdır. Türkiye’de ise bu oran, teminat tutarı ve paritelere göre değişiklik göstermektedir.
Kaldıraç oranını örnekle açıklarsak, 1000 USD tutarında pozisyon açtığınızı ve 1:10 oranında kaldıraç kullandığınızı varsayalım. Bu durumda aslında 10.000 USD büyüklüğünde işlem hacmi yaratmış oluyorsunuz. Dolayısıyla kazancınız ve kaybınız sizden daha düşük oranda kaldıraç kullanan yatırımcıya göre daha fazla oluyor.
Forex Piyasaları Güvenilir midir?
Forex piyasası her ülkenin kendi yasal denetimine tabidir, ülkemizde ise Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından denetlenmektedir. Sermaye Piyasası Kurulu, kaldıraçlı alım satım yani forex işlemi sunan kuruluşlara lisans koşulu getirmiştir, lisansı olmayan kuruluş Türkiye’de forex işlemleri sunamaz.
Forex piyasası, Türkiye’de Sermaye Piyasası Kurulu’na tabidir ve aracı kurumlara lisans zorunluluğu getirilmiştir, yani lisansı olmayan şirket bu faaliyeti yürütemez. Yatırdığınız teminatlar da aracı kurum üzerinden Takasbank’ta tutulmaktadır.
Bu nedenle yatırımcının işlem yapacağı aracı kurumu seçerken lisanslı olmasına dikkat etmesi gerekir. Ülkemizdeki lisanslı kurumlara Sermaye Piyasası Kurulu’nun resmi sitesi olan http://www.spk.gov.tr‘den ulaşabilirsiniz.
Forex Piyasalarında Nasıl Tecrübe Kazanılır?
Forex, avantajları cazip bir piyasadır, ancak Forex’te yeniyseniz kayıp yaşamadan tecrübe edinmek de mümkün. Bunun için bir aracı kurumdan ücretsiz deneme hesabı (demo hesap) açabilirsiniz. Deneme hesabında sanal bakiye bulunur. Ürünlerin fiyatlarının gerçek olduğu bu deneme hesabında bir süre alım satım işlemi yaparak tecrübe edinebilirsiniz. Forex Nasıl Öğrenilir yazımızdan Forex öğrenmek için gerekli diğer şeyleri de okuyabilirsiniz.
Demo hesap, yatırımcının piyasayı tanıması, riskleri ve kazançları net görebilmesi için yapılan bir düzenlemedir. Bu sayfadaki formu doldurarak bir deneme hesabı açabilirsiniz.
Forex Emir Tipleri
Finans piyasalarında işlem yapan yatırımcılar, çeşitli emir tiplerini kullanarak stratejik hamleler yapar. Ancak forex piyasasında, fiyatların anlık dalgalanmaları ve yüksek volatilite nedeniyle yatırımcıların işlemlerini otomatikleştirmesi ve risklerini yönetmesi büyük önem taşır. Bu noktada, farklı emir tipleri devreye girer. Emir tipleri ise belirli fiyat seviyelerinden alım veya satım yapmanızı, zararlarınızı sınırlandırmanızı ve kârınızı realize etmenizi sağlar. Dolayısıyla emirlerin doğru kullanımı, piyasadaki dalgalanmalardan korunmanıza ve finansal hedeflerinize ulaşmanıza yardımcı olur.
Emir tiplerini anlamak ve doğru şekilde kullanmak, finansal piyasalarda başarılı olmanın anahtarıdır. Her emir tipi, belirli amaca hizmet ettiği için doğru kullanıldığında risk yönetimi ile ve kâr maksimizasyonu sağlar. Dolayıısyla, yatırımcı olarak emir tiplerini öğrenmeniz, stratejilerinizi bu bilgiler doğrultusunda şekillendirmeniz hayati önem taşır.
Limit Emir
Limit emirler, belirli bir fiyat seviyesinden alım veya satım yapmanızı sağlar. Yani, belirlenen fiyat seviyesine ulaşıldığında emir otomatik olarak gerçekleştirilir. Örneğin; bir yatırımcı EUR/USD paritesinde 1.2000 seviyesinden alım yapmak istiyorsa belirlenen seviyeye ulaşıldığında emir otomatik olarak gerçekleşir. Bu tür emirler, belirli fiyat aralığında ve piyasa fiyatının daha avantajlı olduğu anlarda işlem yapmanız açısından idealdir. Limit emirler, aynı zamanda fiyat dalgalanmalarından etkilenmeden belirlediğiniz fiyat seviyelerinden işlem yapmanızı sağlar. Özellikle piyasa dalgalanmalarından bağımsız olarak belirli fiyattan işlem yapmak istiyorsanız büyük bir avantaj olabilir.
Stop Loss
Stop loss emirleri, daha çok zararınızı sınırlamak amacıyla kullanılan emirdir. Özellikle piyasa dalgalanmalarının yüksek olduğu dönemlerde kullanılan önemli araçlarından biridir. Belirli fiyat seviyesine ulaşıldığında pozisyonun otomatik olarak kapatılmasını sağlar. Örneğin; yatırımcı EUR/USD paritesinde 1.1800 seviyesinden bir alım yapıp zararını 1.1750 seviyesinde sınırlamak istiyorsa, stop loss emri kullanarak bu seviyeye ulaşıldığında pozisyonu kapatır. Stop loss emirleri, ani piyasa hareketlerinden korunmanıza ve potansiyel zararı minimize etmenize yardımcı olur. Dolayısıyla risk yönetimi açısından büyük önem taşır. Bu şekilde, piyasadaki beklenmedik düşüşlerden korunarak belirlediğiniz zarar seviyesinin ötesine geçmeden pozisyonunuzu kapatabilirsiniz. Stop-loss türleri, kazanç ve risk açısından esneklik sağlamak adına farklı türlere ayrılır. En sık kullanılan emirler ise iz süren stop loss ve sabit stop loss olarak bilinir.
Takip Eden Stop Loss
Takip eden yani iz süren stop loss emri, menkul kıymetin fiyatı yatırımcının lehine hareket ettiğinde, stop-loss seviyesini otomatik olarak ayarlayan emirdir. Otomatik emir, potansiyel kazançlarınızı maksimize ederken aynı zamanda zarar riskini de minimize eder. Fiyat belirli oranda arttığında, stop-loss seviyesi de bu artışı takip eder ve böylece fiyat tekrar düştüğünde belirlenen oranda satışı gerçekleştirir. Özellikle volatil piyasalarda sıkça tercih edilir.
Sabit Stop Loss
Sabit stop loss emri ise belirlenen fiyat seviyesine ulaşıldığında menkul kıymetin otomatik olarak satılmasını sağlar. Emir türünde, stop-loss seviyesi başlangıçta belirlenir, fiyat hareketleri ne olursa olsun değişmez. Sabit stop loss emirleri, belirli zarar limitini garantileme imkanı sunacağından ani piyasa hareketlerinden korunmak için kullanılır. Özellikle dalgalanmanın yüksek olduğu, zararı sınırlamak istediğiniz durumlarda etkili bir stratejidir.
Stop Limit
Hem stop hem de limit emirlerinin özelliklerini birleştiren stop limit emirleri, belirli stop fiyatına ulaşıldığında limit emri oluşturur. Örneğin; yatırımcı EUR/USD paritesinde 1.1800 seviyesinden bir alım yapıp 1.1750 stop fiyatı ve 1.1745 limit fiyatı belirlediyse fiyat 1.1750 seviyesine ulaştığında 1.1745 seviyesinden satış emri devreye girer. Stop limit emirleri, daha fazla kontrol sağlayarak istenmeyen fiyatlarda işlem yapılmasını önler. Ancak, piyasa hızlı hareket ettiğinde limit emri belirlenen fiyat seviyesinde gerçekleşmeyebileceğinden risk oluşturabilir. Kısaca, yatırımcılara hem zararlarını sınırlama hem de belirli bir fiyat seviyesinden işlem yapma imkanı sunar. Bu nedenle, stop limit emirleri, özellikle piyasa koşullarına göre esneklik, kontrol sağlamak isteyen yatırımcılar tarafından tercih edilir.
Take Profit
Take profit emirleri, belirli bir kâr seviyesine ulaşıldığında pozisyonunuzu otomatik olarak kapatmanızı sağlar. Genellikle kârı realize etmek amacıyla kullanılır. Örneğin; yatırımcı EUR/USD paritesinde 1.1800 seviyesinden bir alım yaptıysa ve 1.1900 seviyesinde kârını almak istiyorsa, take profit emri kullanarak bu seviyeye ulaşıldığında pozisyonu kapatır. Take profit emirleri, belirli kâr seviyesine ulaştığınızda pozisyonunuzu otomatik kapatır. Böylece, duygusal kararlar vermekten kaçınarak planlı şekilde kârlarını realize edebilirsiniz. Take profit emirleri yapısı sayesinde belirli hedeflere ulaşmanıza yardımcı olur, kâr realizasyonunu otomatikleştirerek daha disiplinli ticaret stratejisi oluşturmanızı sağlar.
Forex İndikatörleri
Hızla değişen Forex piyasalarında kullanılan indikatörler, yatırımcılara al-sat sinyali vererek pozisyon belirlemeye imkan tanır. Bazı göstergeler kullanım kolaylığı ile analistlerin sıkça başvurduğu araçlar arasında yer alır. Forex piyasalarında en çok tercih edilen bazı indikatörler aşağıdaki gibidir:
Hareketli Ortalamalar (MA) İndikatörü
En sık kullanılan stok göstergelerden biri olan Moving Average aracı, geçmiş fiyat hareketlerini inceleyerek ortalama bir değer verir. Ortaya çıkan değer, piyasanın genel gidişatı hakkında yatırımcılara ipuçları sunar. MA aracı, kısa vadeli alım-satım yapan yatırımcıların riskini azaltmaya olanak tanır. En çok tercih edilen hareketli ortalama araçları basit ve üssel olanlardır. Basit hareketli ortalama (SMA), en sade hesaplama araçlarından biridir. Bu yöntemde belirli bir değer kümesinin aritmetik ortalaması alınır. SMA araçları, kapanış hareketlerine göre hesaplama yapar. Üssel hareketli ortalama (EMA) ise tıpkı SMA aracındaki gibi geçmiş verilerin ortalamasını alır. Ancak bunu güncel verileri baz alarak gerçekleştirir. Gösterge, fiyat verilerini hesaplarken ağırlıkları güncelliğe göre artırır.
Hareketli Ortalama Yakınsama Iraksama (MACD) İndikatörü
Moving Average Convergence Divergence göstergesi, başlıca teknik analiz araçları arasındadır. Bu gösterge, herhangi bir varlığın momentumunu belirlemeye yarar. Araç, döviz paritesindeki değerlerin yakınlaşması, uzaklaşması ile hareketli ortalamaları belirler. Böylece piyasanın ivmesi ve trendleri hakkında bilgi almak mümkün olur. Yatırımcılar, MACD göstergesini alım-satım noktalarını tespit etmek için kullanır. Gösterge, pariteye eklendiğinde gri çubuklar ve kırmızı dalgalı çizgiler şeklinde kendini gösterir.
Relatif Güç Endeksi (RSI) İndikatörü
Relative Strength İndex göstergesi, aşırı alım, satım durumunu gösteren araçlardandır. İndikatör, bir periyottaki kapanış değerini, bir önceki kapanış değeri ile birlikte değerlendirir. Bu sayede kısa-orta vadeli trend eğilimi hakkında fikir verir. Momentum göstergeleri arasında yer alan RSI, her zaman 0 ila 100 arasında bir değerde hesaplama yapar. Genellikle 30 ila 70 arasında çalışan araçta 70’in üzerindeki değerler aşırı alım, 30’un altındaki değerler aşırı satım anlamına gelir. Referans değerlerinin geçilmesi, yatırımcılar için al-sat sinyali şeklinde yorumlanır. RSI’ın al-sat alanı dışına çıkması ise geri dönüş veya düzeltme sinyali olarak düşünülür.
Bollinger Bantları İndikatörü
John Bollinger tarafından tasarlanmış olan bu araç, hareketli ortalamanın alt ve üst kısmına yerleştirilerek kullanılır. Volatilite bandı şeklinde çalışan gösterge, piyasadaki hızlı değişimleri anlamaya yardım eder. Ek olarak yatırımcılar için gelecekte oluşacak fiyatları tahmin etme, hızlı aksiyon alma gibi avantajlar sunar. Forex gibi ani değişen piyasalarda göstergenin başarı oranı oldukça fazladır. Volatilite bandında 20 günlük basit hareketli ortalamalar baz alınır. Araç; orta, alt ve üst olmak üzere üç banttan meydana gelir. Volatilite arttığında genişleyen bantlar, tam tersi durumda ise daralır. Bantlar; tepe, dip ve trend gücü gibi belirleyici göstergelerle bir arada kullanılabilir.
Momentum İndikatörü
Momentum, Forex piyasalarında öne çıkan araçlar arasında bulunur. Döviz piyasasındaki dalgalanma hızını anlamak için araçtan yararlanmak mümkündür. MACD ile bir arada kullanılabilen gösterge, fiyatların zaman içindeki hareketini, bu hareketin gücünü gösterir. Yatırımcılar, aracı piyasanın döneceği noktaları tespit etmek amacıyla kullanır. İndikatör, bir varlığın fiyatının değişim miktarını ölçer. Göstergede varlık fiyatı, bir önceki dönemdeki fiyata bölünür, sonra 100 ile çarpılır. Elde edilen değer genellikle 100 civarındadır. 100’den daha küçük değerler azalan, büyük değerler artan fiyat anlamına gelir.
