Emtia, ticareti yapılabilen tüm ürünler için kullanılan genel bir tanımlamadır. Arz ve talep miktarına göre fiyatları değişebilmektedir. Talep oranı daha yüksek olan emtiaların değeri daha yüksektir.
Emtia ürünlerinin alınıp satıldığı ortamlar için emtia borsası tabiri kullanılır. Emtia borsaları bilinen anlamıyla küresel borsalardır. Ancak bazı yerel emtia borsaları da bulunmaktadır. Bunlar yerel tarım ürünlerinin değerlendiği zahire borsaları (Borsa İstanbul’un alt kollarından İstanbul Zahire Borsası) gibi daha yerel düzeyde de olabilir. Londra’da bulunan Londra Metal Borsası gibi bölgesel düzeyde de olabilir.
Emtia, bir tür ürünün üreticisi dikkate alınmadan, tür üzerine yapılan bir değerlemedir. Örneğin; dünyanın en büyük petrol üreticisi, petrol fiyatı dikkate alındığında telaffuz edilmez ancak bu üreticinin alacağı bir karar, bu emtianın fiyatı üzerinde bir etkiye sebep olabilir.
Emtia Fiyatlarını Etkileyen Faktörler
Emtia ürünlerinin fiyatını etkileyen en önemli faktör arz olsa da başka dış faktörler de emtia fiyatlarında oldukça etkilidir. En çok karşılaşılan dış faktör, savaştır. Bir emtianın yoğun olarak üretildiği bir ülkedeki savaş, iç savaş veya dünyaca uygulanan bir ambargo durumu, o emtianın fiyatının aşırı yükselmesine sebep olabilir. örneğin, 2022’de başlayan Rusya-Ukrayna Savaşı ile, Avrupa Birliği genelinde Rusya’ya karşı uygulanan ambargo bunun en yakın örneğidir. Bu ambargo, petrol, doğalgaz, buğday ve ayçiçeği fiyatlarında yükselişe sebep olmuştur.
Bunun dışında, yaşanan doğal afetler de emtia fiyatlarında belirleyici bir etken olur. 2011 yılında Japonya depreminden hemen sonra emtia türlerinin genelinde sert düşüşler yaşanmıştı. Ancak Japonya’da büyük bir hard disk tesisinin tsunamiden etkilenmesinden dolayı özelleştirilmiş diğer tür emtialardan olan hard disklerde fiyatlar yükselmişti.
Bu sebeplerle emtia ürünleri, risk oranları ve fiyat geçişkenliği yüksek olan ürünlerdir. Dünyada yaşanan teknolojik gelişmeler ile talep artışı da emtia fiyatlarının hızla değişmesine sebep olabilir. Örneğin; lityum yataklarının çoğunluğunun bulunduğu Şili’de, cep telefonu teknolojisiyle birlikte lityum fiyatları yükselmiş, başka lityum yataklarının keşfi ile tekrar düşüş göstermişti.
Borsada Satışı Yapılan Emtia Ürünleri Nelerdir?
Borsalarda satışı yapılan emtia ürünlerini genel itibariyle beş farklı başlık altında değerlendirmek mümkündür. Bunlar; metaller, enerji, hayvancılık, tarım ve diğer emtia ürünleri olarak ayrılıyor.
Kimi kaynaklar ise emtiaları sert ve yumuşak emtialar şeklinde ikiye ayırmaktadır.
Metaller
Değerli madenler, altın ve gümüş gibi mali değeri olan madenler ile çelik, platin veya lityum gibi sanayide kullanılan madeni ürünlerden oluşur. Ziynet ve para olarak kullanılan altın ve gümüş dünyada en çok alınan ve satılan emtialar olduğu gibi, merkez bankalarının stoklarında bulunan altın miktarı ile ekonomilerini güvence altına almaları geleneksel yöntemlerin en başında yer alır.
Bunun dışında madencilik iş kolunda, teknoloji ve inşaat gibi ekonomik gelişmeleri doğrudan etkileyen metal grubundan ürünler de bu kategori altında yer alır.
Enerji
Enerji sınıfında en çok talep gören emtia türü petrol ve doğalgazdır. Petrol, emtia borsalarında genellikle brent petrol olarak tarif edilir. Brent petrol aslında Kuzey Denizi’nde Shell tarafından çıkarılan bir petrol türüdür. %0,37 oranında sülfür içerir. Brent Petrol dünyada petrol piyasasına yön verdiği için diğer tür petroller de brent petrolün fiyat hareketlerinden etkilenir (WTI ya da Umman petrolü gibi). Ayrıca işlenmiş ve işlenmemiş olarak da ayrılır.
Tarım ve Hayvancılık
Hayvancılık kategorisi altında, besin ve endüstriyel amaçlı olarak kullanılan canlı hayvanlar bulunur. Domuz, sığır veya küçükbaş dünyada en çok değerlenen hayvancılık emtialarıdır.
Tarım kategorisinde ise buğday, ayçiçeği, mısır, şeker, kahve, kakao, pirinç gibi popüler gıda ürünleri yer alır.
Tarım ve hayvancılık kategorisi altında genel itibariyle en temel insani ihtiyaç olan beslenmeye yönelik ürünler yer alır. Bu ürünler dünyadaki doğal afet ve savaşlarla fiyatı en çok değişkenlik gösteren emtialardır.
Diğer
Diğer kategorisi yukarıdaki sayılan kategorilerde yer almayan ürünleri kapsar ancak kimi zaman “Hayvancılık” tarımdan ayrı bir yerde değerlendirilebiliyor.
Kimyasal ürünler ise diğer kategorisi altında en çok değerlenen emtiaların başında gelir. Alkol, potasyum ya da sülfat gibi sık kullanılan kimyasallar bu gruba dahildir.
Bunların dışında sıklıkla işlem gören çipler gibi bilgisayar ürünleri de diğer kategorisi altında değerlendirilebilir.
Ayrıca dünyada en çok kullanılan ancak diğer kategorisinde değerlendirilebilecek bir diğer emtia da camdır.
Forex’te Emtia Nedir?
Emtia ürünlerine hem borsada hem de forexte yatırım yapmak oldukça kolaydır. Forex sisteminde haftanın 5 günü 24 saat emtia ürün alım satımı yapılabilmektedir. Emtia ürün alım satımı borsa üzerinde yapılan bir işlemdir. ürün alım satımı yapılırken fiziksel bir alım-satım işlemi gerçekleşmez. Kaldıraçlı işlemlerde emtia yatırımı yaparken yatırımcı, sahip olduğu paranın miktarının mevzuat gereği 1’e 10 kaldıraç oranı ile 10 katına kadar yatırım yapabilmektedir.
