Forex piyasaları, klasik borsa işlemlerinden farklı olarak kaldıraç kullanımını da mümkün kılan bir piyasadır. Dünyanın her yerinden yatırımcıların güçlü bir hacim oluşturduğu Forex piyasalarında, paranızın belli bir katına kadar işlem yapmanız kaldıraç sayesinde mümkün hale gelir.
Forex piyasalarında kaldıraç kullanımı, Forex’i hem avantajlı hem de dezavantajlı bir hale getirir. Forex’e cazibe katan bu özellik, dikkatli kullanılmadığında bir felakete de sebep olabilir.
Dünyada hemen hemen her ülkenin forex piyasalarında işlem yapılması için kendi kuralları bulunur. Bu kurallar dahilinde yatırımcılar uluslararası piyasalarda işlemler yapabilirler. Dünyadaki dört büyük merkezden yönetilen Forex piyasaları, pek çok nispeten daha düşük hacimli ülkenin katılımıyla daha güçlü bir hacme ulaşır.
Kaldıraç Nedir?
Kaldıraç, paranızı katlayan ve çarpan etkisiyle pozisyon açmanızı sağlayan bir özelliktir. Türkiye’de yasal kaldıraç oranı 10x olarak belirlenmiştir.
Yani, paranızın 10 kat fazlasıyla pozisyon açabilmeniz mümkündür. Bu da 100 dolarlık bir nakitle 1000 dolarlık bir pozisyona girebileceğiniz anlamına gelir.
Forex kaldıracın avantajı, para kazandığınızda 10 kat fazla kar elde edebilmenizdir. Dezavantajı ise yine, kaybedeceğiniz zaman, zarar oranınızın da 10 kat büyümesidir. Bu sebeple dikkatli kullanılarak pozisyona girilmesi gerekmesidir.
Kaldıraç sistemini her işlemde kullanmayabilirsiniz. Veya her zaman 10x kaldıraç kullanmayabilirsiniz. Açacağınız işlemlerde kaldıraç oranını kendiniz belirlersiniz. Kaldıraç Ne İşe Yarar yazımızdan bu konuda daha detaylı bilgi edinebilirsiniz.
Kaldıraç Avantajları
Kaldıraç kullanmanın pek çok avantajı ve dezavantajı vardır. Avantajları içinde sayabileceğimiz en önemli özelliği, kazancınızı katlamasıdır. Aşağıdaki avantajların tamamının dezavantaj karşılıkları da vardır. Bu akıldan çıkarılmamalıdır.
1- Bazı kontratların açılış ücretlerinin yüksek olması sebebiyle daha düşük bir parayla işlem yapılabilmesine imkan sağlaması ise bir başka avantajıdır. Örneğin işleme gireceğiniz 1 lot emtianın fiyatı 4000 dolarsa, 400 dolarla bu işlemi açabilmeniz mümkündür.
2- Kaldıraç kullanmanın bir diğer avantajı ise, paranızı çeşitli ürünlere ayırabilirsiniz. Örneğin 1000 dolarla girdiğiniz Forex piyasasında, ortalama 200 dolarlık 5 ayrı işlem yapabilirsiniz. Böylece riskinizi dağıtmış olursunuz. Ancak tavsiye edilen şekli, yedek olarak düşüşlerde kullanılmak üzere kenarda para bekletmektir.
3- Kaldıraç kullanmanın bir diğer avantajı da jeopolitik riskler veya olağan dışı durumlar ortaya çıktığında kendisini gösterir. Bazı jeopolitik riskler ve alışılmadık iklim değişiklikleri bazı emtialarda hızlı bir yükselişi tetikler. Risk faktörü ortadan kalkınca fiyatlar düşüşe geçer.
4- Çift yönlü işlemlerde kullanılabiliyor olması kaldıraç kullanmanın bir diğer avantajıdır. Yani yükselişlerde de düşüşlerde de kaldıraç kullanmanız mümkündür.
Kaldıraç Dezavantajları
Yukarıdaki avantajların dezavantaj karşılıkları da bulunuyor. Kaldıraç kullanırken kaldıraç oranı kadar kazanç sağlamanın yanı sıra, aynı oranda kayıp yaşamanız da mümkündür.
1- Fiyatı yüksek olan kontratların fiyat adımları da büyük olur. Pips adı verilen bu fiyat adımları, ürünün fiyatıyla doğrudan ilişkilidir. Örneğin 4000 dolar olan bir ürünün fiyat hareketi iyi ihtimalle 1 dolardır. Yani fiyat, cent bazında değil, 1 dolarlık adımlarla düşer veya yükselir. Dolayısıyla üründe meydana gelecek yüzde 0,1 oranında bir düşüşle birlikte 4 dolarlık fiyat hareketi yaşanır ki bunun kaldıraçlı işleme etkisi 40 dolar büyüklüğünde olur. 400 dolarla pozisyon açtığınız için kaybınız yüzde 10 seviyesine ulaşır. Volatil kontratlarda anlık fiyat değişimi çok daha büyük olacaktır.
2- Paranızın tamamını ortalama 200 dolarlık 5 farklı işleme yatırarak riski dağıtmış olursunuz. Ancak bu ürünlerden birinde büyük bir kayıp yaşarsanız margin call alırsınız. Margin call, işleminizin teminatının belli bir seviyeye düştükten sonra teminatınızı tamamlamanız için aldığınız bir çağrıdır. Teminat tamamlama çağrısı da denir. Bu durumda kontratı tamamlamazsanız pozisyonunuz büyük bir zararla kapanabilir. Bu sebeple paranızın tamamını işlemlere yatırmamanız gerekir. Yedekte mutlaka bir miktar nakit bulundurmanız faydalı olacaktır.
3- Jeopolitik riskler ve olağan üstü durumlar bazı ürünlerin fiyatının aşırı bir şekilde yükselmesine sebep olur. Ancak bu yükseliş esnasında iniş ve çıkışlar yaşanabilir. Yükseliş içindeki inişlerde dahi büyük zararlarla pozisyon kapatmak durumunda kalmanız olasıdır. Ayrıca bu yükselişlerin gerçekten risklerle bağlantılı olup olmadığı dikkatlice analiz edilmelidir. Bir diğer dezavantajı ise, risk bir anda ortadan kalkınca, hızlı bir şekilde yükselen fiyatın hızlı bir şekilde düşüşü de görülebilir.
4- Yükselişlerin de düşüşlerin de garanti edilebilir olmayışı, zararınızı büyük oranda katlayabilir.
Kaldıraç Nasıl Kullanılmalı?
Kaldıraç kullanımında aşırı dikkatli davranmak gerekir dedik. Bu dikkat, 24 saate yayılamayacağı için risklerden korunacak ekstra tedbirlere ihtiyaç duyarsınız.
Kaldıraçlı piyasalarda sizi risklerden koruyacak en önemli özellik ise stop-loss özelliğidir. Stop-loss özelliğini üç değişik şekilde kullanabilirsiniz. Bunların en önemlisi ise, kontratınızın düşüşe geçtiği sırada belirlemiş olduğunuz stop noktasıdır. Yani, 4000 dolarlık bir kontratta işlem açtığınız zaman 400 dolar yatırabilirsiniz. 3995 dolar seviyesine stop-loss belirlerseniz, fiyat 3995 dolara geldiğinde 5 dolar kaybederek pozisyonunuz sonlanır. Bunun yansıması size 50 dolar seviyesinde olur. Bu ürünün fiyatı 3800 dolara kadar düşerse, o zaman stop-loss faydalı bir şekilde kullanılmış olur.
Fakat ürün fiyatı 4000 dolardan 4500 dolara çıkarsa stop-loss devreye girmez. Para kazanmaya devam edersiniz. Burada da iz süren stop kullanabilirsiniz. Örneğin, 5 pips değerine stop loss belirlerseniz, ürün fiyatı yükseldikten sonra 5 pips düştüğü noktada işlemden çıkarsınız. yani, 4000 dolarlık üründe işlem açarsanız, ürün 4050 dolara aralıksız çıkıp 4045 dolara düşerse pozisyonunuz sonlanır. Böylece 400 dolarla 10x kaldıraç kullanarak açtığınız işlemden 450 dolar kazanabilirsiniz.
Stop özelliklerini nasıl kullanacağınızı detaylı bir şekilde okumak için Stop Nedir, Forex’te Nasıl Kullanılır başlıklı yazıya da bakabilirsiniz.
Ayrıca ilk Forex işlemlerinizde kaldıraç kullanmanız önerilmez. Forex piyasasında iyice tecrübe edindikten sonra kaldıraç kullanmak çok daha mantıklıdır. Böylece her parite ve emtianın kendine has riskler ve fırsatları iyice özümsendikten sonra kaldıraç kullanmak sizin için daha az riskli olacaktır.
Kaldıraç kullanırken özetle dikkat etmeniz gereken bazı özellikler vardır. Aşağıdaki gibi özetleyelim;
1- Kaldıraç, Stop-Loss ile beraber kullanılmalı.
2- Kaldıraçlı işlem kullanılırken, mevcut paranın tamamıyla pozisyona girilmemeli, yedekte para bekletilmeli.
3- Kaldıraçla beraber işlem açılacak pozisyon iyice araştırılıp, emin olunduktan sonra pozisyon açılmalı.
4- Tecrübeyle bağlantılı olarak kaldıraç hayatınıza girmeli ve kademeli olarak yükseltilmeli.
Forex’i yeni öğreniyorsanız Forex Nasıl Öğrenilir başlıklı yazımızda yer alan bilgiler size faydalı olacaktır.
Kaldıraç Nasıl Hesaplanır?
Kaldıraçlı işlemlerde hesap oldukça kolaydır. Kaldıraçlı işlemlerde hesap açacağınız zaman aşağıdaki formül kullanılır:
Pozisyon Büyüklüğü = Sermaye x Kaldıraç Oranı
Yani, pozisyon büyüklüğü, sermayenizle kaldıraç oranınızın çarpımı kadardır. 1000 dolarlık bir pozisyon büyüklüğü için 1’den 10’a kadar kaldıraç kullanımını tablo haline getirelim (1, kaldıraçsız işlemi temsil eder. Çünkü bir paranın 1’le çarpımı kendisini verir. Bu sebeple kaldıraçlı işlemlerde 1 katı kaldıraç yoktur.)
| Pozisyon Büyüklüğü $ | Kaldıraç Oranı x | Sermaye $ |
| 1000 | 1 | 1000 |
| 1000 | 2 | 500 |
| 1000 | 3 | 333.34 |
| 1000 | 4 | 250 |
| 1000 | 5 | 200 |
| 1000 | 6 | 166.67 |
| 1000 | 7 | 142.86 |
| 1000 | 8 | 125 |
| 1000 | 9 | 111.12 |
| 1000 | 10 | 100 |
Burada pozisyon büyüklüğü yerine açacağınız işlemin kontrat büyüklüğünü veya ne kadarlık bir pozisyon açacağınızı girebilirsiniz.
Bu tabloyu excel’de uygulamak için aşağıdaki formülleri kullanabilirsiniz:
İlk satırda, A sütununda pozisyon büyüklüğü, B sütununda kaldıraç oranı, C sütununda sermaye yazacak.
Pozisyon büyüklüğünü belirlemek için:
A2 hücresinde; “=B2*C2”
Burada, B2’ye açmak istediğiniz kaldıraç oranını ve C2’ye elinizdeki sermayeyi yazarak, o sermaye ve kaldıraç oranıyla kaç dolarlık pozisyon açabileceğinizi bulursunuz.
Kaldıraç oranını belirlemek için:
B3 hücresinde; “=A3/C3”
Burada açmak istediğiniz pozisyonun büyüklüğü ve elinizdeki para bellidir. Bu parayla bu işleme girebilmek için kaç x kaldıraç kullanmanız gerektiğini bulursunuz. Burada dikkat etmeniz gereken şey, kaldıraç küsüratlı çıkarsa yukarı yuvarlamanız gerekecektir. Örneğin pozisyon 1000 dolar ve elinizdeki para 300 dolarsa 3.3 kaldıraç oranı bulursunuz. Bu durumda 250 dolarla 4x kaldıraç kullanmanız gerekecektir.
Gereken sermayeyi bulmak için:
C4 hücresinde; “=A4*B4”
Buradaki işlemin mantığı ise şudur; pozisyon büyüklüğü belli, kaç katı kaldıraç kullanacağınıza da karar verdiniz. Bunun için ne kadar para yatırmanız gerektiğini bulursunuz.
Tabloda gösterelim:
| A | B | C | |
| 1 | Pozisyon Büyüklüğü | Kaldıraç Oranı | Gereken Sermaye |
| 2 | =B2*C2 | (Kaldıraç yazın) | (sermaye yazın) |
| 3 | (pozisyon büyüklüğü yazın) | =A3/C3 | (sermaye yazın) |
| 4 | (pozisyon büyüklüğü yazın) | (Kaldıraç yazın) | =A4*B4 |
