Gong, tarihsel olarak törenlerde kullanılan bir çalgı çeşididir. Sportif faaliyetlerde ise bir yarışın başladığını bildiren bir işaret olarak kullanılır. İlk defa Güneydoğu Asya’da Çin-Hindistan civarında kullanıldığı tahmin edilirken Asya’da bir enstrüman olarak kullanılır. Coğrafi keşiflerin ardından Avrupa’ya geçmiş olan gong, ilk önce kilise müziğinde kullanılmaya başlanmıştır.
Borsalarda ise çok daha yeni dönemlerde kullanılan gong, ilk olarak 1956’da New York Hisse Senedi Borsası’nda (NYSE) kullanıldığı biliniyor. Ancak, 1870’lerde, New York Ticaret Borsası (NYMEX) kurulmadan önce var olan New York Tereyağı ve Peynir Borsası’nda veya 1882’de adının New York Ticaret Borsası olarak değişmesinin ardından, borsanın açıldığını ve kapandığını duyurmak için gong çalma geleneğinin başladığına ilişkin iddialar da bulunsa da törensel bir gelenek olarak başlangıç, 1956 yılı kabul ediliyor.
Günümüzde gong dünyanın çeşitli borsalarında halka arzların borsada işlem görmesini temsilen çalınmaktadır. New York Borsası’nda (NYSE) bu işlem için, gongun küçük bir hali olan ve elle çalınan zil kullanılırken, teknoloji borsası olan Nasdaq’ta ise dijital gong kullanılır. Borsa İstanbul’da geleneksel zil tipi gong ve tokmak kullanılır.
Gong’un Tarihi ve Kökenleri
Gong ilk olarak Uzak Asya’da ortaya çıktı. Dini ayinlerde ve savaşlarda Hintliler ve Çinliler tarafından kullanıldığı sanılıyor. Uzun yıllar savaşlarda özellikle düşman süvarilerini korkutmak için kullanılan gonglar, aynı zamanda Hint dinlerinde de önemli bir yere sahip.
Unesco tarafından 2005 yılında Vietnam’ın önemli bir kültür öğesi olarak Gong Kültürü Alanı isimli bir bölge “İnsanlığın somut olmayan mirasının başyapıtı” olarak kabul edildi. Bunun sebebi ise Vietnam’da bu çalgının ruhani öneminden kaynaklanıyordu.
Gong kültürü, Vietnam’da o gongun yapılış yılının tanrısını temsil ettiği ve barındırdığı düşünülerek insanlarla tanrılar arasında bir bağı temsil ettiği vurgulandı. Ayrıca tarihsel olarak ekonomik ve sosyal farklılığı ortadan kaldırarak tanrı karşısında insanların eşit olmasını sembolize ettiği inanılmıştı.
Çin’de milattan önce 2. yüzyılda kullanılan gonglar, savaşlarda komutanlar tarafından savaşı yönetmek ve uzaktaki birliklerine emir vermek için kullanılırken, Hintliler tarafından düşmanın fillerini ve atlarını ürkütmek için etkin olarak kullanılmıştı.
Ancak gonglar daha geniş anlamda bir müzik enstrümanı olarak kullanıldı. Bazen de Uzak Doğu’daki saraylarda, hükümdarın salona girişi, misafir gelişi veya saraylarda düzenlenen çeşitli etkinliklerin başlangıcını bildirmek için çalındı.
Gong’un Batı’ya Gidişi
Gong’u Batı medeniyetlerine tanıtan kişinin tam olarak kim olduğu ve hangi tarihte Avrupa’ya geldiği bilgisi net değildir. Ancak bu kişinin 13’üncü yüzyılda Çin’e giden kaşif Marco Polo olabileceği ihtimali kuvvetlidir.
Bir diğer ihtimal ise Magellan’ın ekibinin gongu Avrupa’ya taşımış olabileceğidir. Magellan, 1519 yılında beş gemiyle İspanya’dan yola çıkarak, Amerika kıtasının güneyinden bugünkü Filipinler’e kadar gitmiş ve burada Filipinli kabilelerle yaptıkları savaşta öldürülmüştür. Ancak Fernando Magellan’ın tayfası yolculuğa devam ederek Çin ve Hindistan’a uğramış, buradan Avrupa’ya dönerken çeşitli yiyecekler ve eşyaları da yanlarında taşımışlardır. Bu dönemde gongun da Avrupa’ya gitmiş olma ihtimali yüksektir.
Daha sonra Asya’ya giden Hristiyan misyonerler, burada kurdukları kiliselerde çan yerine gong kullandığı kayıtlarda olsa da Avrupa’daki kiliselerde kullanım alanına ilişkin kayıtlar yoktur. Ancak erken dönemlerinde kilise müziklerinde gongdan yararlanıldığı düşünülür.
Borsa’da Gong Töreni Nedir?
Borsalarda gongun ilk kullanımı, New York Borsası’nın öncüsü olan New York Tereyağı ve Peynir Borsası’nda fiyatlamanın başladığını bildirmek için kullanıldığı veya ardından kurulan New York Emtia Borsası’nın (NYMEX) 1882’de kurulmasının ardından seans başlangıcını bildirmek için gong ve çan çalınmaya devam edildiği sanılıyor. Ancak geleneksel anlamda ilk gong, New York Borsası’nda (NYSE) 1956’da kullanılarak buradan tüm dünyaya yayıldı. 1956 yılındaki açılış gongunu ise 10 yaşında olan ve dahi bir çocuk olduğu bilinen Leonard Ross yaptı. Ali Perşembe’nin bu hikayesini ayrıca okuyabilirsiniz.
Avrupa’da Londra Borsası ve Avrupa’nın değişik şehirlerinde bulunan Euronext’te, Hong Kong ve Tokyo Borsalarında da özel günlerde ve halka arzlarda gong törenleri düzenlenir.
Bugün düzenlenen gong törenlerinin Türkiye’deki kökenleri de İMKB’nin açılmasına dayanır. İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda ilk gong, 3 Ocak 1986 günü çalındı. İMKB’nin açılışını temsil eden bu ilk gong ile beraber 19 hisse senedi Cağaloğlu’nda günlük işlemlerine başladı. Aslında İMKB’nin açılışı Aralık 1985’te yapılsa da gong töreninin yapılarak borsanın resmiyet kazanması bu gong törenidir.
Öncesinde borsanın bir kumarhane olduğu düşünülse de, bu düşünceyi yıkan olaylardan biri de gong törenleriyle ilişkilidir. İMKB kurulmadan 1 yıl önce, 1985’te ilk kez bir ABD Başkanı Borsa’da açılış gongunu çaldı. Ronald Reagan’ın çaldığı bu gong ile beraber ABD Borsaları için yeni bir dönem. başlamış oldu.
İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nın ismi Borsa İstanbul oluncaya kadar halka arzların yanı sıra, Borsanın yıl dönümleri, şirket birleşmeleri, yönetim değişiklikleri ile çeşitli özel etkinliklerde de gong töreni düzenlenmektedir.
Borsa İstanbul’da ise ilk gong töreni 5 Nisan 2013’te dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından çalınarak Borsa’da isim değişikliği duyuruldu.
Cumhuriyet’in İlk Yüz Yılının Son Gong Töreni
Gong töreni, Borsa İstanbul için sembolik öneme sahiptir. Sembolik önemi olan bu törenlerin, sembolik zamanları da oluyor.
Borsa istanbul’un 150’nci yıl dönümü sebebiyle düzenlenen gong töreni aynı zamanda BIST500 endeksinin duyurulması için de çalınmıştı.
Bu gong töreninden iki ay kadar önce de, 27 Ekim 2023’te Vera Konsept GYO gong töreninde konuşan İntegral Yatırım Genel Müdürü Kıvanç Memişoğlu, “Cumhuriyetimizin ilk 100 yılının son halka arzını gerçekleştirmenin mutluluğunu yaşıyoruz” diyerek bu sembolik öneme atıfta bulunmuş, ardından gong töreni gerçekleştirilmişti.
Bu yıl 8 Mart Dünya Kadınlar Günü’nde, gongu kadınlar çalarken, 2011’de de Küresel Kadın Zirvesi sebebiyle 4 Mayıs’ta gong kadınlar için çalmıştı. Yine aynı yıl, 2011 yılında İMKB’de gong, Dünya Dilek Günü için çalarken 31 Ocak 2013’te gong Finansal Okuryazarlık E-Sertifika Programı için çaldı.
Bugüne kadar sadece 600’den fazla kez halka arz olan şirketler için gong töreni düzenlendi. Bundan sonra da sembolik önemini koruyarak tüm dünya borsalarında gong çalmaya devam ediliyor.
Bu alan yayınlanmayacaktır: Not:
Kıvanç Bey’in konuşmasının tam metni:
Cumhuriyetimizin ilk 100 yılının son halka arzını gerçekleştiriyoruz. 100 yıllık cumhuriyet tarihimizde, ulu önder Atatürk’ün de, ‘Siyasi, askeri zaferler ne kadar büyük olurlarsa olsunlar, ekonomik zaferlerle taçlandırılmazlarsa meydana gelen zaferler devamlı olamaz, az zamanda söner.’ sözlerinden hareketle, biz de kurumlarımızın ekonomik kalkınmasının ülke refahına sağlayacağı katkının çok önemli olduğunu düşünüyoruz. Ülkemizin gayrimenkul sektöründe önemli bir yere sahip olan Vera Konsept’i yerli ve yabancı yatırımcılar ile buluşturmayı başarmış olmanın kıvancını yaşıyoruz. Başta bu süreçte verdikleri destekten dolayı Sermaye Piyasası Kurulu’na ve Borsa İstanbul’a, Konsorsiyumda yer alarak destek veren finansal kuruluşlara ve İntegral Yatırım’ın Kurumsal Finansman yönetim ekibine teşekkür eder, halka arzımızın ülke ekonomisine hayırlı ve uğurlu olmasını dilerim
