Irak hükümeti, Kerkük-Ceyhan petrol hattı üzerinden petrol ihracatının yeniden başlamasındaki gecikmelerden yabancı petrol şirketlerini sorumlu tuttu.
Kerkük-Ceyhan petrol hattı bir krize sahne oldu. Kriz, Irak Petrol Bakanlığı’nın açıklamalarıyla yeni bir boyut kazandı. Bakanlık, Irak’ın Kerkük ve Türkiye’nin Ceyhan şehri arasındaki petrol hattından ihracatın yeniden başlamasındaki gecikmeler konusunda yabancı petrol şirketlerini sorumlu tuttu. Bakanlık ayrıca Kürt yönetimini de sorumlu tuttu. Kürt Bölgesel Yönetimi’ne bağlı kurumları da suçlayan bakanlık, sorunun, anayasaya uygun petrol çıkarma sözleşmesi taslaklarının Petrol Bakanlığı’na henüz gönderilmemiş olmasından kaynaklandığı belirtildi.
Krizin Arka Planı
Kerkük-Ceyhan Petrol hattında yaşanan sevkiyat krizinin arka planındaki gelişmeler şöyle oldu;
Petrol Akışının Durdurulması: Türkiye, 2023 Mart’ında Uluslararası Ticaret Odası’nın (ICC) kararı üzerine Kerkük-Ceyhan hattından petrol akışını durdurdu.
Tahkim Kararı: Uluslararası Ticaret Odası (ICC), Irak merkezi hükümetinin izni olmadan 2014-2018 yılları arasında Kürt Bölgesel Yönetimi’nden yapılan petrol ithalatı için Türkiye’ye tazminat cezası verdi.
Petrol Sevkiyatının Durumu: Hattın petrol sevkiyatına hazır olduğunu belirten Türkiye, akışın başlaması için Irak’ın adım atması gerektiğini ifade etti.
Petrol hattından tam 1 yıldır petrol sevkedilmezken, dünya arzının yüzde 0,5’ini karşılayan boru hattı boş bir şekilde bekliyor.
Kerkük-Ceyhan Petrol Hattı Nedir?
Kerkük-Ceyhan petrol hattı, Irak’ın kuzeyindeki petrol yataklarından elde edilen ham petrolün, Adana’daki Ceyhan limanına taşınarak uluslararası pazarlara ihraç edilmesini sağlayan önemli bir boru hattıdır. Bu hattın işlevselliği, hem Irak hem de Türkiye için stratejik öneme sahiptir. Hattın küresel petrol arzı üzerinde yüzde 0,5’lik payı bulunmaktadır. Hat, Türkiye için nakliye geliri sağlarken Irak’ın petrol ihracatında da önemli bir yere sahiptir.
Petrol Hattındaki Kriz Neden Önemli?
Kerkük-Ceyhan petrol hattındaki kriz, bölgesel enerji piyasaları için önemli sonuçlar doğuruyor. Ortadoğu’da uzun süren istikrarsızlık, ABD’nin Irak’ta Saddam Hüseyin yönetimindeki savaşların ardından açılan boru hattı, Bölgesel Kürt Yönetimi’nin özerklik almasından sonra kısa bir süre durmuştu. Ardından sevkiyatın yeniden başladığı hatta bu sefer de Irak’ın kuzeyini ele geçiren IŞİD’in engellemeleriyle karşılaşmıştı. Ardından tekrar sevkiyata başlanan hatta bu sefer de geçen yıl baş gösteren ve hala devam kriz bir kez daha hattın petrol sevikayında gecikmeye sebep oldu.
Hattın uzun süreli kapalı kalması, Irak’ın petrol ihracat kapasitesini sınırlıyor. Kuzey Irak’tan çıkarılan petrolün kara yoluyla Basra Körfezi’ne taşınması da sevkiyat maliyetlerinin artmasına sebep oluyor. Ne var ki, Basra Körfezi’nden dünyaya petrol arzı için de bu sefer Kızıldeniz’deki jeopolitik riskler Irak petrolünü de olumsuz yönde etkiliyor.
Petrol hattının kapalı kalması, Türkiye için petrol arzına aracılık etmesi sebebiyle bir gelir kaybına sebep oluyor. Aynı zamanda Merkezi Irak Hükümetinin petrol ihracatını ve Bölgesel Kürt Yönetimi’nin de Kuzey Irak’ta çıkarılan petrolden aldığı payın azalmasına sebep oluyor.
