Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) bugünden itibaren gerekli gördüğü hallerde 30 günlük ve 100 milyar lira tutarında depo ihalesi açacağı idda edildi. Bloomberg HT’nin yetkililerden edinilen bilgilere dayandırdığı haberine göre bugün saat 13:45 itibariyle 1 ay süreyle açılacak depo ihalesi 20 yıl sonra bir ilk olacak.
21 Şubat 2025 vadeli olarak açıklacak depo alım ihalesiyle 100 milyar liralık likidite fazlasının piyasadan çekilmesi hedefleniyor. Bugüne kadar TCMB’nin açtığı depo ihaleleri günlük veya haftalık oluyordu.
TCMB’nin en son 30 gün vadeli depo ihalesinin 2004 yılında açıldığının kaydedildiği habere göre fazla likiditeyi çekmek amacıyla açılacak depo ihalesi, dün açıklanan faiz kararının karar metninde belirtilen “sterilizasyon araçları ek tedbirlerle etkili şekilde kullanılmaya devam edecektir” ifadesinin bir karşılığı olarak görülüyor.
Bloomberg’in haberinde piyasada dolaşan likidite fazlasının 1,35 trilyon lira ile rekor seviyede bulunduğu kaydedilirken, depo ihalesi bu likiditeyi azaltmak amacı taşıyor. TCMB’nin bugün aynı zamanda 1 hafta vadeli olarak 20 milyar lira ve gecelik olarak 900 milyar liralık depo ihalesi açtığı da kaydedildi.
Depo İhalesi Enflasyonu Nasıl Etkiler?
Depo ihaleleri genellikle merkez bankalarının enflasyonu kontrol altına alma ve baskılama mekanizmalarından biridir. Genellikle kısa vadeli olarak açılan depo ihaleleri, bankaların elinde bulunan fazla likiditeyi çekerek, merkez bankası üzerinden bu fazla likidite için bankalara faiz ödenmesi şeklinde gerçekleşir.
Depo ihalelerinin vadesi, merkez bankalarının piyasadaki likiditeyi yönlendirme şeklinin de bir göstergesidir. Merkez bankası fazla likiditeyi bankalardan alarak deposunda tutması ve bunun karşılığında bankalara faiz vermesi, bankaların ellerindeki nakitle bir gelir elde etmesini sağlarken, bankanın likiditesinin azalması da kredi taleplerine olumlu cevap vermesinin önünü tıkar.
Bankalar, gelecek kredi taleplerinin bazılarına, ellerinde bulunan parayı merkez bankasına vermelerinden dolayı kredi talebi yüksek seyretse bile kredi arzının azalmasına sebep olur. Bu durumda dolaşımdaki para azalır.
Merkez bankalarının depo ihalelerinin vadesi de bu araçların nasıl ve ne amaçla kullanıldığının bir göstergesidir. 1 ay vadeli olarak açılan depo ihalesinde, 1 ay süreyle piyasadan alıkonulacak nakitin miktarı belirlenmiştir. 1 hafta vadeli depo ihalelerinde de yine aynı şekilde belirlenen miktarda para piyasadan çekilmiş olur. Gecelik depo ihalelerinde ise merkez bankası kısa vadeli yükümlülüğünü yerine getirmek için para çekmek istemesi veya bankalar arası dolaşımda olan parayı bir günlüğüne alıkoyması şeklinde gerçekleşebilir.
Bankalar, kredi vererek elde edecekleri riskli faiz gelirindense Merkez Bankası’nın açtığı depo ihalesinde risksiz faiz gelirini elde etmeyi amaçlayabilir. Ancak bu durum depo ihalesine katılacak bankaların kendi insiyatifinde olur.
Depo ihalesiyle piyasadan çekilecek dolaşımdaki fazla para sebebiyle kredi koşulları zorlaşacağı için enflasyon baskılanmaya çalışılır.
