Forex piyasası temel analiz için mükemmel bir piyasadır. Para birimleri tüm ekonomik aktivitelerin temel oluşum blokları olduğundan dolayı, bir ekonominin çeşitli sektörlerindeki tüm gelişmeler döviz piyasası trendleri için etkiler barındırır. Bu veri bolluğu aslında acemilerin işini zorlaştırıyor görünse de, aslında küresel ekonomiyi etkileyen tüm temel faktörler birbiriyle yakından ilişkilidir ve faiz oranları mortgagelar ve mevduat tahvilleri gibi en genel ve temel konseptlerden ödemeler dengesi ve ülkenin sanayi üretimi gibi en karmaşık olanlarına kadar bir yol izlemek oldukça mümkündür.
Temel Analiz Nasıl Yapılır?
Şimdi tatbiki uygulamalara geçmeden, temel analizin kullanımını kısaca BY ve A diye göstereceğimiz başarılı bir yatırımcı ile bir aceminin diyalogunda inceleyeceğiz. Eğer okuyucu sadece çeşitli göstergeler ve uygulamalarını arıyorsa bu diyalogu atlayabilir.
A: Döviz ticareti ile para kazanmak istiyorum ve metodolojimi temel analize dayandırmak istiyorum. Bunu nasıl yapabilirim?
BY: Temel ekonomi haberlerini ve merkez bankası istatistiklerini takip ederek yapabilirsin. Ama öncelikle içinde bulunduğun dönemi anlamalısın. Her dönem kendi ekonomik gelişmelerine yön veren farklı dinamiklere sahiptir.
A: Ne tür dinamikler? Dönemi anlamak derken neyi kastediyorsun?
BY: Dönemlerin karakteristikleri karmaşıktır, ancak bizim amacımız için gereken, diyelim ki senin, yani yatırımcının, en azından ekonominin yükseliş – düşüş döngüsünün hangi evresinde ilerliyor olduğunu bilmesi gerekir
A: Peki bunu nasıl yapabilirim?
BY: Kıdemli krediler sorumlusu raporları gibi merkez bankaları tarafından sunulan borçlanma istatistiklerini takip etmelisin. Finansal kurumlar döngünün düşüş evresine girerken ve bu evre sırasında kredi verme standartlarını daraltırlar, sonra yükseliş evresine girerken ve bu evrede de serbest bırakırlar. Firmalar iflas ediyorken kredi vermek istemezler ve herkes iyi kar ederken de mümkün olduğu kadar çok kredi vermek isterler, böylece faiz geliri ve pay sahiplerine kar payı yaratırlar.
A: Döngünün evrelerinin farkında olmakla ne kazanacağım?
BY: Diğer her şey aynı olarak, ekonomik döngünün düşüş evresinde döviz rezervleri diğer ülkelerin çoğunun para birimi karşısında değer kazanır ve yükselme evresinde ise döviz rezervleri değer kaybetme eğilimindedir. Bunun sebebi ekonomik yükselmeler kredilerle finanse edilir ve kredilerin çoğu küresel finansal yapının doğası gereği döviz rezervleri ile sağlanır.
A: O zaman diyorsun ki basitçe yükseliş-düşüş döngüsünü saptayarak ve döviz portföyümü bu bilgiye tepki verecek şekilde ayarlayarak kar edebilirim öyle mi?
BY: Evet. Yükseliş-Düşüş döngüleri diğer her şeyi onların peşi sıra hareket etmeye zorlayan, oldukça güçlü, yüksek düzey olaylardır.
A: Yükseliş-Düşüş döngüsünü bir kez saptadığımda, yayınlanan haberlerden nasıl kar edebilirim?
BY: Sağladıkları bilgi, döngünün evresinin zihinde bir ‘büyük resim’in canlandırılması için kullanılabilir. Bu resim senin ekonomide ne olduğunu anlamana yardımcı olabilir.
A: Bunu anlamakla nasıl kar elde edeceğim?
BY: Bir ekonominin küresel sermayeye (diğer bir deyişle ekonominin ‘büyük resmi’ne) çekici gelmesinin ana sebebi, onun para biriminin diğer para birimleri karşısındaki değeridir.. Büyük resmi anlayarak bundan kimin en çok fayda sağladığını belirleyebilir ve sonra kendi işlemlerini ana trendleri yürütenlerle uygun olarak ayarladığında büyük karlar döndürebilirsin.
A: Anlamıyorum, büyük resimden kimin fayda sağladığını nasıl anlayabilirim?
BY: Bu o kadar zor değil. Tüm piyasalarda iki türlü oyuncu bulunur: spekülatörler (finansal aktörler), yani yatırımcılar, fon işlemcileri ve de diğer ticari aktörler. Bazı durumlarda, kredi verme standartları gevşektir ve para bolluk içinde akar, spekülatörler, gerçek ekonomik aktivitelerle uğraşanların rahatlıkla üstesinden gelir ve fiyat trendlerinin baş yürütücüleri haline gelirler. Diğer durumlarda, para çok da ucuz değilken (diğer bir deyişle, faiz oranları küresel ekonomi koşullarına uygunken) yatırımcılar ve spekülatif olmayan aktörler fiyatların arkasındaki ana güçtür. Ne tür aktörlerin fiyat trendlerini yönettiğini saptayarak döngünün doğasını da anlayabilirsin, bu da, parasal genişlemeyle (kolay para ve spekülasyon), veya innovasyon ve artan üretkenlik (diğer bir deyişle, teknolojik veya sosyal gelişmelerle) ile yönetilip yönetilmediğidir. Ancak yine de aklından çıkarmamalısın ki en sağlıklı ve en anlamlı temel dinamikler dahi eğer spekülatörlerden yeterli ilgiyi görürse balonlar yaratmak için kullanılabilir.
A: Peki bundan nasıl kar ederim?
BY: Basitçe döviz trendlerini takip edebilirsin. Analizin piyasa davranışlarını onaylamasa bile, piyasanın neden bu şekilde hareket ettiğini anladığın sürece ona uyum sağlayabilir ve karla dönebilirsin.
A: Eğer yalnız trendi takip etmek için temel analiz kullanacaksam neden temel analizi tamamen göz ardı edip sadece trendi takip etmiyorum?
BY: çünkü yalnızca temel faktörler izin verdiği sürece trendi takip edebilirsin. Spekülatif aktivite balonlar yaratmaya eğilimlidir ve balonların patlaması bazen çok çabuk gerçekleşebilir ve oldukça yıkıcı olabilir. Ancak, balonlar sadece bir yerde uygun ve yeterli kar fırsatı mevcutsa büyüyebilirler ve erken safhalarda onlara katılmanın bir sakıncası yoktur. Temel analiz vasıtasıyla, coşkunun yüksekliğindeyken spekülasyon treninden atlamaktan kaçınmış olacaksın ve temel faktörler sana iyicil ekonomik ortamın değiştiğini söylediğinde çabucak yön değiştirebileceksin. Unutma, temel analiz ekonomik olayların sebeplerini inceler.
A: Yani bir başka deyişle, temel analiz büyük resim tarafından tanımlanan uzun vadeli trendlerden yaralanmak ve ayrıca patlayan veya patlamakta olan balonlardan kaçınmak için faydalıdır.
BY: Evet, Tabii ki. Detaylı temel sebepler olmadan dahi, bir yatırımcı bir balondan fiyat eğrisi parabol şeklini aldığında kaçınabilir.
A: Lütfen bana büyük resmin nasıl oluşturulduğunu gösterebilir misin?
BY: Elbette. Faiz oranlarıyla başlamalısın ve onların büyük bankalar ve diğer finansal kuruluşlarca nasıl ekonomiye kanalize edildiğine bakmalısın. Sonrasında ortada yeni teknolojik gelişmelerin, finansal ürünlerin, birleşen ulusların ve bu tür şeylerin olup olmadığına bakmalısın, bunlar küresel ölçüde belli bir süre sağlıklı büyüme için gereken yakıtı yaratabilirler. Sonra politik iklimi ele almalısın. Küresel büyümeyi sağlayan uluslarda siyasi bir dengesizlik mevcut mu?
A: Bunu forex ticaretinde başarı için nasıl kullanabilirim?
BY: Bu temel analizin ilk aşamasıdır. Burada küresel ekonominin dinamizmine karar verirsin. Küresel ekonominin sağlığı, görünürde alakasız olan forex piyasası volatilitesi, düşük faizle borçlanıp yüksek getiriye yatırım yapma, sınır ötesi anapara akışı ve bunun gibi şeylere oldukça tahammüle sahip olabilir. Birinin yüksek frekanslı ekonomik verileri (dayanıklı mallar siparişleri, haftalık işsizlik sigortası başvuruları gibi) tahakkuk ettirme hakkında tutucu veya görece iyimser olup olmamaya karar vermek de ayrıca önemlidir.
A: Yani forex stratejime karar vermeden küresel ekonomiyi en yüksek seviyede analiz etmem gerekiyor.
BY: Evet.
A: Peki, hangi dövizi alıp hangisini satacağıma nasıl karar vereceğim?
BY: Bu temel analizin ikinci safhasıdır, ancak sana olayları basite indirgemek için elimden geleni yapacağım. Hangi dövize uzun veya kısa vade yatırım yapılacağına karar vermek için ekonominin sağlığını birazdan üstünde duracağımız göstergeleri göz önüne alarak incelemek durumundasın. Daha sonra forex piyasası hareketlerinin ana sürükleyicilerinin o ülkenin temel prensiplerine olan yaklaşımlarını değerlendireceksin. Başka bir deyişle, piyasadaki en güçlü aktörlerin kendilerini ülkenin ekonomik seçimleri ile aynı hizaya sokup sokmadıklarını göz önüne alman gerekiyor.
Eğer ülkenin ekonomi politikaları kredibilitesi olan ve sağlıklı politikalarsa ve piyasa da bunları olumlu karşılıyorsa o dövizi al, ancak balonlara dikkat et. Ülkenin ekonomi politikaları kredibilitesi olan ve sağlıklı politikalarsa, ancak çoğu güçlü piyasa aktörü bu politikaları desteklemiyorsa, o zaman dövizi almamalısın, ama aldığın riske çok dikkat etmek kaydıyla satabilirsin. Eğer ülkenin ekonomi politikaları aptalca, ancak buna karşın piyasa bunları destekliyorsa uzun ya da kısa o dövizle işlem yapmamalısın. Son olarak, eğer ülkenin ekonomi politikaları aptalca ve piyasa bu politikaları aptalca görüyorsa, bu dövizle kısa vadeli işlem yapabilirsin.
A: Kendi temel analizime dayanarak piyasanın görüşünü tamamen görmezden gelemez miyim?
BY: Tabii ki yapabilirsin. Ama balonların sebeplerini ve piyasanın hezeyanının arkasındaki nedenleri anlamak ve yalnızca piyasanın kanısının yanlış olduğuna dayanarak ticarete atlamadan önce bu sebeplerin yok olmasını beklemek çok daha iyidir. Temel analiz her zaman doğrudur. Onun tanımladığı dengesizlik ve anormallikler her zaman politika icraatları veya piyasa gelişmeleri ile doğrulanacaktır. Ancak bu doğrulamanın nasıl olacağını her zaman tahmin etmek mümkün olmayabilir. Eğer piyasanın duygusal davranışlarını tamamen görmezden gelmeyi seçersen uzun süre bekleyebilirsin çünkü beklenen doğrulamanın oluşması uzun bir zaman alabilir.
A: Teşekkürler, eklemek istediğin bir şeyler var mı?
BY: Parabolik fiyat hareketlerine oldukça iyi sebeplerin olmadığı sürece sakın girme. önerilen nedenler ve rasyonelleştirmeler ne kadar ikna edici olursa olsun hemen her şey balon yaratabilir. Ayrıca şunu da unutma ki tanımlamalarımız ileri derecede bütünlüğe sahip, ticaret-yoğun, korumacı olmayan küresel bir ekonomi için geçerlidir. Birçok olay paranın sınır ötesinden kolayca akmadığı bir ortamda farklı şekilde gelişebilir ancak en büyük farklılık spekülatörlerin rolü olacaktır. özgür olmayan korumacı bir ortamda spekülatörler büyük ölçüdeki balonları patlatmak için gereken sermayeyi bulamayacaklardır ve bu, fiyatları saptamak için ticaret akışına daha büyük bir rol sağlayacaktır.
Temel Analiz’in Amacı
Temel analiz ülkenin içine ve dışına olan para akışını karakterize etmeyi amaçlar. Başka bir deyişle, temel analiz kendini bir ekonominin refahını, finansal kuruluşlarının sessizliğini veya akademisyenleri veya politikacılarının görüşlerini değerlendirmekle sınırlamaz, ancak onları sadece fiyat eğilimlerinin esas sebebini belirlerken bir ülkenin ekonomisi için en iyi rotaya karar vermek için kullanır. Fiyat eğilimlerinin sebepleri zaman zaman ekonomik teorinin belirlediğinden tamamen bağımsız olabileceği için, temel analiz yalnızca bir ekonomide neler iyi ve neler kötü olduğunu gösteren eksiksiz bir resim sunamaz; eğer piyasa yıllar sürecinde hatalı gitmekte ise, başarılı bir analiz ayrıca piyasanın hataları için güçlü sebepler gösterebilmelidir.
Ayrıca unutmamalıyız ki bu tartışmada ‘hata’ sözcüğü yalnızca makroekonomik ölçüde kullanılmıştır. Toplumun geniş kesiminin refahına eninde sonunda büyük ölçüde zarar verebilecek seçimler hala bu seçimleri yapan bireyler için oldukça karlı olabilir. Başka bir deyişle, balonlarla ateşlenen hatalar, yalnızca insanların çoğuna büyük zararlar verecek olmaları bakımından hatadırlar. Birçok spekülatör de kendi hataları yüzünden çökmüşlerdir, ancak buların bazıları oyunu büyük bir kar ödülü ile sonlandırmıştır. (Burada spekülatör terimini ekonomik gerçekleri reddederek işlemlerinde duygusal ve inatçı davranan aktörleri belirtmek amacıyla kullandığımızı dikkate alınız. Spekülatif hareketler inşaat firmaları, ihracatçılar gibi finansal olmayan aktörleri ve aslında herkesi içine alabilir.)
