VIX Endeksi, Chicago Opsiyon Borsası (CBOE) tarafından oluşturularak ilk kez kullanılan, S&P 500 endeksi üzerinde sıklıkla kullanılan ancak dünya genelinde pek çok borsada ölçülen bir endekstir. V harfi Volatility, I harfi ise Index kelimelerini yansıtır. X harfi ise piyasalarla alakalı olduğunu vurgulayan son ek işlevi görür. Bu isimden başka “Korku Endeksi” olarak da bilinir.
VIX Endeksi, geçmiş fiyat hareketlerinden ve piyasa hacimlerinden yola çıkarak gelecek 1 aydaki dalgalanmayı tespit etmeye çalışır. Pek çok yatırımcının takip ettiği VIX endeksi, piyasalarda volatilite artışı olacağının tahmin edildiği zamanlarda yatırımlarını ve pozisyonlarını beklentilere uygun şekilde almalarına yardımcı olur.
VIX Endeksi Ne Anlama Gelir?
VIX endeksi hakkında bilgi için öncelikle volatilitenin ne olduğundan bahsetmek gerekiyor. Volatilite, piyasada oluşan hacimin de etkisiyle beraber fiyatların oynaklık durumunu ifade eder. Aşırı oynak fiyat hareketlerine yüksek volatilite, fiyatların oynaklığının düşüşüne ise düşük volatilite denir.
Volatilite Nedir yazımızda yüksek ve düşük volatilite hakkında detaylı bilgi bulabilirsiniz.
VIX Endeksi ise, piyasalardaki bu oynaklık oranının tespit edilmesine çalışıldığı bir endekstir. Özellikle opsiyon borsalarında kullanılan bu endeks, 1 ay sonraki fiyatların ne seviyede olacağına dair yatırımcılara fikir vermeyi amaçlar. Bu sayede vadeli işlemlerde alınacak pozisyon türü ve büyüklüğü konusunda yatırımcılar işlemlerine yön vermeye çalışır.
VIX Endeksine Neden Korku Endeksi Denir?
VIX Endeksinin ekonomik kriz dönemlerinde yükselmesi, bu endeksin “korku endeksi” olarak anılmasında da etkili olmuştur. Normal seyrinin 20 puan civarında olarak değerlendirildiği VIX endeksi, 2008 yılında başlayan Mortgage Kriziyle beraber 80 puanın da üzerine çıkmıştır.
Aynı zamanda piyasalarda korku oluştuğu zaman fiyatlarda aşırı dalgalanmalar görüldüğü bilinir. Özellikle satış yönündeki baskılarla yüksek volatilite ortamında yatırımcıların korktuğu ve nakite geçme ihtiyacı hissettiği bir dönem yaşanır. VIX endeksi de bu dönemleri tespit etmek için kullanılan bir tür hesaplama yöntemidir.
Para piyasaları, geleceğin tahmin edilme isteğinin yüksek olduğu piyasalardır. Bu amaçla, grafikler takip edilir, mantık yürütülür ve çeşitli hesaplamalarla yatırımcılar zarardan sakınmak ister. Bu mümkün olamayacağı için de çeşitli hedging yöntemleri geliştirilir. VIX Endeksi de bunun gibi tedbirlerden biridir.
VIX Endeksi Nasıl Çıktı?
VIX Endeksi, 1993 yılında Chicago Emtia Borsası tarafından oluşturulmuş ve S&P 100 endeksindeki opsiyon fiyatlarından yola çıkarak hazırlanmıştı. Korku Endeksinde, piyasaya katılan bireysel ve kurumsal katılımcıların volatilite beklentilerini hesaplamak amacıyla basitçe hazırlanmış bir araçtı.
2003 yılında VIX Endeksinin hesaplama yöntemleri değiştirilerek aynı zamanda S&P 100 endeksinden vazgeçilerek S&P500 Endeksi üzerinden hesaplanmaya başlandı. Bu durum VIX Endeksinin daha popüler olmasını sağladı ve geniş çevreler tarafından öğrenilmiş oldu.
Aynı zamanda daha kapsamlı bir hale gelen VIX Endeksi, hesaplama yönteminden önce sadece alım yönünde fikir verirken, sonrasında satım yönünde de belli bir kanaat bildirmeye başladı. Böylece volatilite iki yönlü olarak ölçülmeye başlandı.
Finansal krizlerde, önemli ekonomik dalgalanmalarda, siyasi ve jeopolitik belirsizliklerde sıklıkla başvurulan bir hesaplama olan VIX endeksi, ilk ciddi sınavı olan 2008 Ekonomik krizinin öncesinde, 20 olan standart volatilite beklenti endeks puanının 80’e çıkmasıyla başarılı oldu.
VIX Endeksi Nasıl Hesaplanır?
VIX Endeksinin hesaplanması için bazı yöntemler kullanılır. Bunlar, veri toplama, fiyatların seçilmesi, opsiyon fiyatlarının işlenmesi, beklenen volatilitenin hesaplanması aşamalarından oluşur.
Verilerin toplanması, S&P 500 endeksine dayalı olarak seçilir. Buradan endekse dayalı olarak alım ve satım opsiyonları değerlendirilir. Alım ve satım opsiyonları geleceğe dönük işlemler olduğu için beklentileri yansıttığı değerlendirilir. Bu sayede piyasa beklentisiyle beraber verileri toplama işlemleri gerçekleştirilmiş olur.
Fiyat seçimi aşamasında, toplanan opsiyonların alım ve satım aralıkları değerlendirilir. Burada minimum ve maksimum fiyat aralıkları alınarak fiyatların gelecek 30 günlük beklentileri arasındaki farklılıklar bulunur. Bu opsiyon fiyatları ağırlıklı ortalama olarak hesaplanır ve beklenen volatiliteyi hesaplar.
VIX Hesaplama aşamasında ise, gelecek 23-37 gün aralığında volatilite hesap edilir. Fiyatların zaman içinde değişim beklentileri bulunur. Hesaplama formülü aşağıdaki gibidir:
VIX Endeksi Ne İşe Yarar?
VIX Endeksi, yatırımcıların öngörülerini şekillendirmek için hesaplanır. Bu hesaptan yola çıkarak, hedging stratejileri geliştirilir. Piyasa volatilitesine dayanan bu endekste, yatırımcılar short veya long pozisyon almak konusunda karar verirler.
Aynı zamanda daha geniş bir perspektifle piyasanın genel durumu hakkında da bilgi veren VIX endeksi, piyasa katılımcıların kriz veya benzeri öngörülerinin de tespit edilmesini, anket yapılmaksızın ölçmeye yarar. Bu durumda alternatif yatırım araçlarına yönelmek konusunda karar vermek de kolaylaşır.
Ölçülen strateji, 100 ile çarpılıp, oynaklığın karekökü alınarak yıllıklandırılır. Bu da yatırımcıların uzun vadeli planlamaları için daha geniş bir sapma aralığında karar vermelerini sağlar.
Ancak VIX endeksi teker teker kontrat tipleri için kullanılmaz. Bu hesaplamanın tek kontrat türleri için yapılamamasının sebebi, zaten alış ile satış opsiyonları arasındaki farkın belli olması ve tek bir kontratta geniş çaplı bir değerlendirme yapılamamasından kaynaklanır.
