Dünyada 2023 ve 2024 yılı enflasyonla mücadeleye damga vuruyor. Pek çok başarılı enflasyonla mücadele yöntemleri sergilenirken Türkiye, enflasyonda dünyada dördüncü sıraya kadar yükseldi. 5 yıl önce 7 haneli enflasyon rakamlarını gören Venezüela’yı geride bırakan Türkiye, geçen yıl Nisan ayında dünyada 10’uncu sırada yer alıyordu.
Türkiye son 1 yıl içinde enflasyon rakamlarında Gana, İran, Sudan, Surinam, Zİmbabve ve Venezüela’yı geride bırakarak dördüncü sıraya yükseldi.
Dünyanın en yüksek enflasyon oranına sahip ilk 5 ülke ise şöyle;
(Tablo verileri: Tradingeconomics.com)
5- Venezüela
Venezüela, dünyada gelmiş geçmiş en büyük ekonomik krizlerden birini geçtiğimiz 5 yıl önce yaşadı. Hugo Chavez’in ölümünün adından ülke yönetimine getirilen Maduro’nun en büyük imtihanı enflasyon olsa da, ülkenin başka Amerika Birleşik Devletleri olmak üzere pek çok ülke tarafından ambargo altında bulunması enflasyonu tetikleyen en önemli meselelerden biri oldu.
2000’li yıllar boyunca yüksek enflasyon yaşayan Venezüela, Temmuz 2015’te yüzde 100 enflasyonu geçmiş ve hızlı bir şekilde yükselmişti. Şubat 2019’a gelindiğinde yüzde 345 bin oranında bir enflasyonla karşılaşmıştı. Bu sırada bağımsız kuruluşlar tarafından enflasyon oranının 1 milyonu aştığı şeklinde ölçümler yapılsa da yüzde 1000’in üzerinde enflasyonun yer aldığı dönemlerde sağlıklı ölçüm yapılamamıştı.
Venezüela’da 2018 yılının Ocak ayından 2021 yılının kasım ayına kadar enflasyon yüzde 1000’in üzerinde kalmıştı.
Böylece eşi benzeri görülmemiş bir ekonomik krizden dönen Venezüela’da bugün enflasyon oranı yüzde 67,8 ve dünyada en yüksek enflasyonlu ülkeler arasında beşinci sırada yer alıyor.
4- Türkiye
Tarihi boyunca yüksek enflasyonla sınanan Türkiye, 2024 yılında da yüksek enflasyonlu ülkeler arasında yer aldı. 2023 yılının aynı döneminde dünyanın en yüksek 10 enflasyonundan biri olan Türkiye, 2024 yılında dördüncü sıraya yükseldi.
Türkiye’de enflasyonun yükselmesinde pek çok faktör olsa da, 2023 yılından itibaren girilen dezenflasyon süreci, uluslararası kuruluşlar tarafından da olumlu karşılanıyor.
Türkiye’de dezenflasyonla mücadelede yeni bir dönem başlarken, 2024 yılı içinde yüksek seyreden enflasyonun Mayıs-Haziran döneminde en yüksek seviyeye ulaşıp ardından düşüş göstermesi bekleniyor.
Türkiye, tarihinde Mayıs 1980 yılında yaşadığı yüzde 139’luk enflasyon ile gördüğü en yüksek seviyesini yaşamıştı. Ocak 1995’te 130,6’lık enflasyon oranıyla ikinci büyük krizini yaşarken Ocak 1998’de 101,6 olmuştu. 2001 krizinin yaşandığı Şubat ayında yüzde 33,4 olarak ölçülen enflasyon, kısa sürede yükselerek Ocak 2002’de yüzde 73,4’e ulaşmıştı.
Son dönemlerde de yüksek enflasyonu yeniden yaşayan Türkiye, Trading Economics verilerine göre Ekim 2022’de yüzde 85 enflasyon oranını görerek Mayıs 2023’te yüzde 39,5 seviyesine kadar düştü.
Türkiye bugün Avrupa’da en yüksek enflasyonu olan ülke konumunda bulunurken, G20 ülkeleri içinde Arjantin’den sonra ikinci sırada bulunuyor.
3- Lübnan
2020 yılına girildiği dönemde yüzde 10’u aşan Lübnan’ın enflasyon oranı, bu süreden sonra artış göstererek hiper enflasyona ulaştı. Mart 2021’de yüzde 158 ile zirve yaptıktan sonra bir miktar düşüş görülse de tekrar yükselerek ikinci zirvesini Ocak 2022’de yüzde 240 ile test etti. Ardından tekrar bir düşüş sürecine giren enflasyon oranı tekrar hızlı bir şekilde yükselerek Nisan 2023’te yüzde 269 ile tarihi zirvesini gördü.
Lübnan tarihinde gördüğü bu en yüksek enflasyon seviyesini, aldığı yoğun Suriyeli mülteci göçüne, yeniden şekillenen Lübnan ekonomisine ve daha çok Ağustos 2020’de yaşanan Beyrut Limanı’ndaki patlama sebebiyle yaşıyor.
Son zamanlarda İsrail-Filistin savaşından da etkilenen Lübnan ekonomisi, iflasa sürükleniyor.
2- Suriye
2008 yılında başlayan ve Arap Baharı ismi verilen isyanlar zincirine en son dahil olan ülkelerden biri Suriye’ydi. Arap ülkelerindeki bu isyanlar zinciri en son Suriye’ye uğrasa da istikrarsızlık girilen on beşinci yılda hala devam ediyor.
Ülke nüfusunun yaklaşık olarak yarısı ülkeyi terk etti. Suriye’de ekonomi istikrarsızlaştı, toprak bütünlüğü bozuldu ve çeşitli terör örgütlerinin boy gösterdiği bir konuma geldi.
Suriye Lirası’nın değeri de bu süreçte düşerken bu durum enflasyon olarak ülkeye etki etti. Ancak bu süre içinde Suriye’de enflasyon ölçümleri de sağlıklı olarak yapılamadı. Bazı aylar istatistik tutulamayan Suriye’de elde edilen son veri ise 2023’ün Aralık ayına ait.
2023’ün Aralık ayındaki enflasyon verisine göre Suriyede enflasyon oranı yüzde 140 düzeyinde ve bu oranla Suriye dünyada ikinci sırada yer alıyor. 2022’de de sadece Aralık ayında ölçülen enflasyon oranı yüzde 85 düzeyindeydi.
Suriye’de iç savaşın başladığı 2008 yılında yüzde 4 seviyelerinden yüzde 10’a çıkan enflasyon oranı, Eylül 2013’te yüzde 122, Mart 2021’de yüzde 188 seviyeleriyle tarihi rekorlarını kırmıştı.
1- Arjantin
Arjantin, 1990 yılında gördüğü büyük ekonomik krizde yüzde 20 bin 300 enflasyon oranıyla dünyanın çok yakından tanıdığı bir ülke haline gelmişti. Bu dönemde dünyada büyük kurtarma paketleri alarak ülke ekonomisi düzlüğe çıkarılsa da bu durum çok uzun sürmedi.
Arjantin, 1990’lı yıllarda dış borçlarını ödemeyeceğini ilan etti. 2000’li yıllara yaklaşılırken yeniden borçlanan Arjantin, 2008’de tüm borçlarını kapatarak düzlüğe çıktı. Ancak bu durum çok uzun sürmedi. 2015 yılının Kasım ayında yüzde 20’yi aşan Arjantin’in enflasyon oranı, o süreden beri yüzde 20’nin altına hiç inmedi.
2023’ün Şubat enflasyonu da yüzde 100’ü aşan Arjantin bugün yüzde 288’lik enflasyon oranıyla dünyanın yeniden zirvesinde oturuyor.
Arjantin aynı zamanda dünyada en yüksek IMF borcu olan ülke konumunda yer alırken, son zamanlardaki iktidar değişikliğiyle de dikkatleri üzerine çekti.
Yüksek Enflasyon Olan Ülkeler
Dünyada yüksek enflasyonun en çok yaşandığı ilk 5 ülke verileri yukarıdaki gibi. Aşağıdaki tabloda ilk 20 ülke ve enflasyon oranları ile enflasyonun ölçüldüğü son tarih yer alıyor.
| Ülke | Son Ölçüm | Enflasyon Oranı % (yıllık) |
| Arjantin | Mart 2024 | 288 |
| Suriye | Aralık 2023 | 139,6 |
| Lübnan | Şubat 2024 | 123,2 |
| Türkiye | Mart 2024 | 68,49 |
| Venezüela | Mart 2024 | 67,8 |
| Sudan | Şubat 2024 | 63,3 |
| Zimbabve | Mart 2024 | 55,3 |
| Sierra Leone | Mart 2024 | 47,42 |
| Kongo | Aralık 2023 | 46,8 |
| İran | Şubat 2024 | 35,8 |
| Mısır | Mart 2024 | 33,3 |
| Malavi | Mart 2024 | 31,8 |
| Nijerya | Şubat 2024 | 31,7 |
| Küba | Aralık 2023 | 31,34 |
| Myanmar | Haziran 2023 | 28,58 |
| Etiyopya | Şubat 2024 | 28,2 |
| Angola | Mart 2024 | 26,09 |
| Gana | Mart 2024 | 25,8 |
| Surinam | Şubat 2024 | 25,4 |
| Laos | Mart 2024 | 24,98 |
Enflasyon Nedir?
Enflasyon, bir bölgedeki ürünlerinin fiyatlarının düzenli olarak artış göstermesidir. Enflasyonun değişik ölçün şekilleri ve değişik türleri vardır. Bununla birlikte enflasyon şiddetlerinin de kademeleri, hiperenflasyon, yüksek enflasyon gibi isimlerle anılır. Enflasyonun negatif yönde olmasına deflasyon, artış hızının yavaşlamasına ise dezenflasyon denir. Enflasyon Türleri ve Terimleri yazımızdan daha fazla bilgi edinebilirsiniz.
